Trải nghiệm du lịch chùa Hương: Hành trình tâm linh kỳ thú

Chùa Hương là một trong những quần thể danh thắng độc nhất của Việt Nam, nổi tiếng với vẻ đẹp hài hòa giữa thiên nhiên và văn hóa tâm linh. Không chỉ sở hữu khung cảnh núi non thơ mộng, nơi đây còn gây ấn tượng với kiến trúc cổ kính của hệ thống đền, chùa, hang động, v.v. Nếu bạn đang lên kế hoạch du lịch Chùa Hương, đừng bỏ qua những kinh nghiệm dưới đây để chuẩn bị cho một hành trình đáng nhớ nhé!

1. Giới thiệu tổng quan về chùa Hương

1.1. Vị trí địa lý đắc địa, điểm hội tụ giữa đô thị và thiên nhiên

Chùa Hương tọa lạc tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Nội, cách trung tâm Thủ đô khoảng 60km về phía Tây Nam. Nhờ vị trí thuận lợi, từ trung tâm Hà Nội, du khách có thể dễ dàng di chuyển bằng ô tô, xe máy, xe khách, v.v. sau đó đi thuyền dọc theo Suối Yến để đến các điểm du lịch chùa Hương.

Chùa Hương là một quần thể danh thắng, gồm nhiều hệ đình, chùa, đền, núi non, hang động, hệ động vật, thảm thực vật, v.v. nằm rải rác trên địa bàn các thôn Yến Vĩ, Đục Khê, Hội Xá, Tiên Mai, Phú Yên và Hà Đoạn thuộc xã Hương Sơn.

Hầu hết các di tích nằm tựa vào sườn núi hoặc nằm sâu trong thung lũng có địa thế đẹp để kiến tạo nên di tích. Chính sự sắp đặt tự nhiên ấy khiến nơi đây giữ được vẻ đẹp hoang sơ, thanh vắng và có phần huyền bí.

Quần thể Hương Sơn hiện là 1 trong 21 Khu du lịch Quốc gia của Việt Nam và được công nhận là Di tích Quốc gia Đặc biệt theo quyết định 2082/QĐ-TTg năm 2017.

Quần thể danh thắng chùa Hương tọa lạc rải rác trên dải núi đá vôi Hương Sơn (Nguồn: Internet).

1.2. Mang đậm ý nghĩa văn hóa - tâm linh sâu sắc

1 - Là trung tâm hành hương lớn gắn liền với tín ngưỡng Phật giáo

Chùa Hương từng được mệnh danh là “Biệt chiếm nhất Nam thiên” - thắng cảnh đẹp bậc nhất trời Nam, nổi tiếng với quần thể đền chùa và hang động trải rộng trên dãy núi Hương Sơn (Mỹ Đức, Hà Nội). Chùa Hương còn là trung tâm hành hương tâm linh tiêu biểu, gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người Việt.

Quần thể gồm hàng chục ngôi chùa, đền và động như chùa Thiên Trù, chùa Giải Oan, động Hương Tích, đền Trình, v.v. là sự giao hòa giữa ba dòng tín ngưỡng lớn: Phật giáo với trung tâm thờ Quan Thế Âm Bồ Tát, Đạo giáo qua đền thờ Sơn Thần và tín ngưỡng dân gian với tục thờ Mẫu. Mỗi năm, chùa Hương đón khoảng 1,5 triệu lượt khách đến chiêm bái, vãn cảnh và tham gia lễ hội.

Hàng năm rất đông người dân đến lễ chùa, vãn cảnh tại chùa Hương (Nguồn: Internet).

2 - Có lễ hội Chùa Hương: Lễ hội dài nhất Việt Nam

Lễ hội Chùa Hương, diễn ra từ mùng 06 tháng Giêng đến tháng 03 âm lịch, là lễ hội dài nhất Việt Nam. Lễ hội tưởng niệm Quan Thế Âm Bồ Tát và cầu cho quốc thái dân an, là dịp để tôn vinh giá trị văn hóa dân gian đặc sắc của vùng Hương Sơn.

Phần lễ gồm lễ khai hội chính thức cùng các nghi thức tâm linh như dâng hương, rước lễ, thiền định, v.v. tại các điểm linh thiêng như chùa Thiên Trù, động Hương Tích và suối Giải Oan. Phần hội sôi động với các hoạt động văn hóa dân gian như hát chèo, hát chầu văn, múa rối nước và các trò chơi truyền thống như kéo co, đập niêu, đấu vật, v.v.

Lễ khai hội chùa Hương diễn ra trong không khí nô nức (Nguồn: Internet).

1.3. Giá vé tham quan chùa Hương

Từ ngày 01/01/2025, giá vé tham quan chùa Hương có một số thay đổi sau:

• Giá Vé Tham quan giữ nguyên.
• Tăng giá vé thuyền đò các tuyến.
• Tăng giá vé Cáp treo.
• Không bán vé Cáp treo dưới cửa hàng. Mua hoàn toàn tại quầy trên sân ga Cáp treo.

Cụ thể:

2. 4 điều cần lưu ý trước khi tham quan du lịch chùa Hương

2.1. Thời điểm đi

Tùy vào mục đích hành hương, vãn cảnh hay trải nghiệm lễ hội, bạn có thể cân nhắc những khoảng thời gian sau:

• Tháng Giêng - Tháng 02 âm lịch: Mùa lễ hội lớn nhất, đông đúc, không khí sôi động, linh thiêng.
• Tháng 03 âm lịch: Hoa gạo nở đỏ bên suối Yến, cảnh sắc thơ mộng, thời tiết dịu mát, lý tưởng cho người thích thiên nhiên, vãn cảnh.
• Tháng 09 - Tháng 12 âm lịch: Chùa Hương thanh tịnh, thích hợp cho hành hương yên tĩnh.

Đầu năm là thời điểm lý tưởng để trải nghiệm không khí mát mẻ và nô nức của lễ hội (Nguồn: Internet).

2.2. Phương tiện di chuyển từ Hà Nội

Từ trung tâm thành phố Hà Nội, du khách có thể lựa chọn nhiều phương tiện di chuyển khác nhau để tới chùa Hương như:

• Xe máy: Phù hợp với du khách thích tự do di chuyển, ưa khám phá. Thời gian di chuyển khoảng 2 giờ 30 phút.
• Ô tô: Phù hợp với gia đình, thời gian di chuyển khoảng 1 giờ 30 phút.
• Xe buýt: Tuyến 211 từ Mỹ Đình đến Tế Tiêu, sau đó đi xe ôm vào bến Đục.
• Đi tour: Phù hợp nếu muốn trọn gói vé tham quan, vé thuyền, hướng dẫn viên.

Với quãng đường khoảng hơn 60km, bạn có thể lựa chọn xe máy hoặc ô tô để di chuyển tơi chùa (Nguồn: Internet).

Đặc biệt, với du khách ở miền Trung hoặc miền Nam, máy bay là lựa chọn nhanh nhất để đến Hà Nội, sau đó tiếp tục hành trình đến Chùa Hương. Truy cập ngay Vietnam Airlines để đặt vé máy bay và chọn chuyến bay phù hợp với lịch trình của bạn.

2.3. Trang phục, sức khoẻ và vật dụng cần thiết

Du khách nên chuẩn bị:

• Quần áo kín đáo, lịch sự, giày thể thao để tiện leo núi.
• Thể lực tốt, nhất là khi bạn chọn đi bộ vì hành trình sẽ có nhiều đoạn dốc, bậc đá và thời gian di chuyển kéo dài.
• Nước uống, đồ ăn nhẹ, nón/mũ, kem chống nắng, tiền mặt vừa đủ, máy ảnh hoặc điện thoại sạc đầy. Vì một ngày khám phá Chùa Hương có thể kéo dài từ sáng sớm đến chiều muộn, với nhiều chặng di chuyển và thời tiết thay đổi thất thường.

Bạn nên chọn trang phục kín đáo, thoải mái khi đi lễ chùa Hương (Nguồn: Internet).

2.4. Đồ lễ

Dưới đây là một số mâm lễ thường được mọi người dâng kính:

• Lễ chay: Gồm hương, hoa tươi, đèn, trà, quả chín, oản, xôi chè, dâng tại ban thờ Phật, Bồ Tát hoặc ban Thánh Mẫu.
• Lễ đồ sống: Gồm 5 quả trứng vịt đặt trên đĩa muối gạo, 2 quả trứng gà trong 2 cốc nhỏ, 1 miếng thịt lợn sống được khía thành 5 phần nhưng không cắt rời, dâng tại hạ ban Công Đồng, nơi thờ các vị như Ngũ Hổ, Bạch Xà, Thanh Xà.
• Lễ mặn: Gồm gà luộc, chân giò, giò, chả, xôi, rượu, v.v. dâng tại ban Công Đồng hoặc ban Ngũ Vị Tôn Ông.
• Cỗ mặn Sơn Trang: Gồm cua, ốc, lươn, ớt, chanh, rượu nếp, xôi chè (mỗi thứ 15 cái tượng trưng cho 15 vị được thờ), dâng tại ban Sơn Trang, nơi thờ các vị nữ thần núi rừng.
• Lễ thần Thành Hoàng: Chân giò, xôi, tiền vàng dâng đình làng hoặc đền thờ Thành Hoàng bản địa.
• Lễ dâng ban thờ Cô, Cậu: Hoa quả, gương, lược, đồ tượng trưng cho trẻ nhỏ.

Đồ lễ không cần quá cầu kỳ, quan trọng là bạn phải thành tâm (Nguồn: Internet).

3. Hành trình chiêm bái và vãn cảnh các điểm đến nổi bật

3.1. Bến Đục

Để khám phá Chùa Hương, du khách sẽ mua vé ở bến Đục và bắt đầu cuộc hành trình bằng thuyền dọc theo suối Yến Vĩ. Vẻ đẹp hữu tình của dòng suối uốn lượn giữa núi rừng đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận, thôi thúc biết bao thi nhân, văn sĩ sáng tác nên những vần thơ lãng mạn và bay bổng về miền đất Phật này.

Bến Đục, nơi đưa bạn đến với thế giới linh thiêng (Nguồn: Internet).

3.2. Suối Yến

Dòng suối dài khoảng 4km, uốn lượn giữa quanh núi rừng và cánh đồng mênh mông. Cảnh sắc hai bên bờ thay đổi theo mùa, tạo nên những khung hình ngoạn mục. Mùa xuân rực rỡ với sắc đỏ của hoa gạo nở khắp lối, sang hè lại xanh rì màu lúa mới và cỏ cây.

Hành trình trên Suối Yến đưa du khách qua những cánh đồng xanh mát, uốn quanh chân núi Hương. Không gian yên bình mở ra trước mắt, bên trái là núi Phượng Hoàng và núi Đôi Chèo với hình dáng uốn lượn như một con trăn khổng lồ. Bên phải là núi Ngũ Nhạc, đền Trình, nơi du khách thắp hương, gửi gắm lời cầu nguyện đầu năm.

Ngẩn ngơ trước vẻ đẹp đầy thơ mộng tại suối Yến mùa hoa gạo (Nguồn: Internet).

3.3. Đền Trình

Nằm cách bến Đục khoảng 500m, đền Trình tọa lạc dưới chân núi Ngũ Nhạc. Đền Trình thờ tướng Tư Mã, một vị thần hộ quốc có công lớn giúp các vua Hùng giữ gìn bờ cõi. Trải qua những biến cố của lịch sử, Đền Trình từng bị tàn phá bởi chiến tranh. Đến năm 1992, đền đã được phục dựng lại, giữ nguyên vẻ uy nghiêm cổ kính.

Theo tín ngưỡng dân gian, trước khi vào sâu hơn trong quần thể di tích, du khách cần “trình diện” tại đây. Nghi lễ này thể hiện lòng thành kính, là lời thỉnh cầu sự bình an và may mắn cho suốt hành trình chiêm bái.

Đền Trình là điểm đến đầu tiên trong hành trình chiêm bái tại chùa Hương (Nguồn: Internet).

3.4. Chùa Thiên Trù

Chùa Thiên Trù là điểm dừng đầu tiên trong hành trình du lịch chùa Hương, cũng là nơi khai mạc lễ hội chùa Hương diễn ra hàng năm. Ngôi chùa được khởi dựng vào cuối thế kỷ XV dưới triều vua Lê Thánh Tông, đến nay vẫn giữ nguyên vẻ cổ kính, thanh nghiêm giữa thiên nhiên hùng vĩ.

Kiến trúc chùa được thiết kế theo kiểu "Ngũ môn tam cấp", nghĩa là năm cửa, ba cấp sân liên tiếp nhau. Từ cổng Tam quan, du khách tiến vào khoảng sân đầu tiên rộng lớn, được lát gạch chỉ đều tăm tắp. Nơi đây đặt một đỉnh đồng cao gần 3m, là chỗ dâng hương của khách thập phương mỗi dịp lễ lớn. Hai bên Tam quan là gác chuông và gác trống cân xứng, tạo thế đối xứng cổ điển trong phong cách kiến trúc Phật giáo phương Đông.

Qua bảo thềm thứ nhất là đến sân thứ hai, cao hơn một bậc, rồi tiếp đến bảo thềm thứ ba ở tầng cao nhất. Ba lớp sân như ba nấc thang dẫn bạn đi vào không gian thanh tịnh của đất Phật.

Phía sau Tam Bảo là khu nhà thờ Tổ, điện Thánh Mẫu và gác tàng thư. Mỗi công trình đều kết nối với nhau bằng lối đi được lát đá, thuận tiện cho du khách tham quan. Không gian nội điện chia làm nhiều gian thờ, bao quanh bởi các công trình như buồng sư, buồng cung văn, nhà oản, nhà dấu, v.v.

Trong khuôn viên chùa còn có Bảo tháp Viên Công, một công trình đặc biệt bằng đất nung cổ, được xây dựng để tưởng niệm Hòa thượng Viên Công, người đầu tiên có công khai sơn lập tự.

Toàn cảnh chùa Thiên Trù từ trên cao (Nguồn: Internet).

Cổng chùa uy nghiêm, trang trọng (Nguồn: Internet).

Trước chính điện là một khoảng sân rộng lớn (Nguồn: Internet).

Tháp chuông là điển hình cho lối kiến trúc Phật Giáo cổ xưa (Nguồn: Internet).

Đền thờ Mẫu với kiến trúc chạm khắc tinh xảo (Nguồn: Internet).

Tòa Tam Bảo trong chùa là nơi linh thiêng và trang trọng nhất (Nguồn: Internet).

Không khí ngày khai hội tại chùa Thiên Trù (Nguồn: Internet).

3.5. Động Hương Tích

Động Hương Tích nằm cách chùa Thiên Trù hơn 2.000m và tọa lạc ở độ cao khoảng 390m so với mực nước biển. Để lên tới động, du khách sẽ phải trải qua một quãng đường leo núi khá dài và nhiều đoạn dốc.

Đặt chân tới đây, bạn sẽ thấy bốn chữ “Hương Tích động môn” hiện lên trên vòm đá ngay lối vào, cùng lối đi lát đá gồm 120 bậc dẫn sâu vào trong động. Bên trong động, tượng Quan Âm bằng đá xanh được đặt trang nghiêm ở vị trí trung tâm. Tiến sâu hơn, du khách như lạc vào thế giới thạch nhũ muôn hình vạn trạng, có nơi tựa “cây vàng, cây bạc”, có nơi phình tròn như “bầu sữa mẹ” nhỏ giọt qua năm tháng. Nhiều du khách tin rằng, chạm tay vào những khối nhũ này sẽ mang lại may mắn và bình an.

Đặc biệt, trong động còn có “đường lên trời” và “lối xuống âm phủ”. Hai hình ảnh biểu tượng này không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm cho du khách mà còn gợi mở nhiều tầng ý nghĩa trong đời sống tâm linh người Việt.

Động Hương Tích được mệnh danh là Nam thiên đệ nhất động linh thiêng (Nguồn: Internet).

Ánh sáng mờ ảo từ đèn phản chiếu những khối đa khiến không gian trở nên linh thiêng hơn (Nguồn: Internet).

Những khối thạch nhũ với muôn hình vạn trạng (Nguồn: Internet).

3.6. Động Long Vân

Từ bến Long Vân, du khách đi bộ khoảng 150m sẽ đến chùa Long Vân. Theo lối mòn sau chùa, bạn sẽ đến Động Long Vân. Trên cửa động có khắc 3 chữ Hán "Long Vân Động". Bên trong, có 1 Tam Bảo nhỏ thờ Phật.

Trong động có một hang sâu gọi là Động Âm, nơi có nhiều khối đá với hình thù kỳ lạ, tạo nên một không gian huyền bí và hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá.

Động Vân Long chùa Hương (Nguồn: Internet).

3.7. Động Tuyết Sơn

Động Tuyết Sơn nằm ở lưng chừng núi, phía dưới là ruộng đồng và dòng suối uốn lượn, tạo nên một khung cảnh mộc mạc, thanh bình. Con đường dẫn lên động có phần gồ ghề, với nhiều đoạn lên xuống theo sườn núi nhưng khung cảnh hai bên lại rất thơ, đặc biệt vào mùa xuân khi những vườn mơ nở trắng cả lối đi.

Bên trong động là hệ thống nhũ đá hình thành tự nhiên, có nơi đá cuộn lại với nhau thành từng mảng, trông như hình một ổ rồng đầy bí ẩn. Hang động được chia làm 2 nhánh chính:

• Tam Bảo: Nơi thờ Phật, nổi bật với khối nhũ lớn hình cây Trường Tuyết. Trên vách đá có khắc hình Quận chúa Ngọc Hương, nét mặt được tạc mềm mại, toát lên vẻ hiền từ.
• Điện thờ Mẫu: Với các tượng cô, cậu bằng đá, đơn sơ mà tôn nghiêm.

Động Tuyết Sơn chùa Hương (Nguồn: Internet).

3.8. Chùa Giải Oan

Chùa Giải Oan nằm trên sườn núi Long Tuyền, cách động Hương Tích khoảng 2.5km. Khuôn viên chùa gồm chính điện, Am Từ Vân, tòa Tam Bảo ở bên phải và Am Phật Tích ở bên trái. Trong khu Am có dấu chân Phật Bà in trên khối đá lớn, bên cạnh là một dải đá kéo dài xuống nước, trông như dòng thác nhỏ giữa núi rừng.

Dưới chân núi chùa là suối Giải Oan, chia thành chín khe nước nhỏ. Vào mùa mưa, nước chảy qua đá tạo âm thanh róc rách nhẹ nhàng, giống như bản nhạc hòa ca giữa thiên nhiên hoang sơ.

Chùa Giải Oan Chùa Hương (Nguồn: Internet)

4. Gợi ý lịch trình 1 ngày du lịch chùa Hương

5. Thưởng thức ẩm thực đặc sắc tại Chùa Hương

Bên cạnh hành trình vãn cảnh và chiêm bái, du lịch Chùa Hương Hà Nội còn là dịp để bạn khám phá những hương vị dân dã, gần gũi mà rất đặc trưng của vùng Hương Sơn.

• Chè lam Chùa Hương: Được làm từ bột gạo nếp dẻo, mạch nha, gừng và lạc rang, tạo nên vị ngọt thanh, thơm nhẹ, dẻo mềm mà không ngấy.
• Bánh củ mài ngũ cốc: Có màu nâu nhạt tự nhiên, khi ăn vị giòn tan, thơm bùi từ các loại ngũ cốc hòa quyện cùng củ mài.
• Mơ Chùa Hương: Có vỏ mỏng, thịt dày, vị chua thanh dịu nhẹ và hương thơm tự nhiên rất dễ chịu. Không chỉ ăn tươi, mơ còn được dùng để ngâm rượu, làm siro hay mơ muối.

Chè lam thơm mùi gừng, béo ngậy của lạc (Nguồn: Internet).

Bánh củ mài ngũ cốc là món đặc sản rất được yêu thích khi du lịch chùa Hương (Nguồn: Internet).

Mơ chùa Hương rất ngon và dày cùi (Nguồn: Internet).

Du lịch Chùa Hương không chỉ là hành trình tâm linh, mà còn là cơ hội để khám phá vẻ đẹp hài hòa giữa văn hóa, tín ngưỡng và thiên nhiên. Với khung cảnh sơn thủy hữu tình, những nét kiến trúc cổ kính và không khí linh thiêng, Chùa Hương luôn là điểm đến đặc biệt trong lòng du khách Việt Nam cũng như quốc tế.

Nếu bạn ở xa và muốn khám phá vùng đất linh thiêng này, đừng quên đặt vé máy bay cùng Vietnam Airlines để khởi hành thuận tiện và an tâm hơn cho chuyến đi sắp tới.