Về đền Lảnh Giang nghe huyền tích xưa - Nơi thờ tự linh thiêng

Đền Lảnh Giang - một ngôi đền cổ kính, không gian huyền bí và linh thiêng nằm giữa lòng Hà Nam. Đây không chỉ thờ tự 3 vị thủy thần thiêng liêng mà còn là điểm tựa tinh thần cho bao thế hệ. Hành trình về với đền Lảnh Giang sẽ là một chuyến du ngoạn cũng như cuộc gặp gỡ đầy mê hoặc với lịch sử và tâm linh dân tộc.

1. Đền Lảnh Giang ở đâu? Cách di chuyển đến đền

Đền Lảnh Giang còn có tên gọi khác như đền Quan Lớn Đệ Tam, Lảnh Giang Linh Từ, đền Lảnh. Đền thuộc địa phận thôn Yên Lạc, Mộc Nam, Duy Tiên, Hà Nam, nằm bên bờ sông Hồng, gần chân đê nối liền với Hà Tây cũ, đối diện là tỉnh Hưng Yên.

Ngôi đền được xây dựng trên một mảnh đất cao ráo, rộng lớn và bằng phẳng với thế đất "Kết duyên cơ - Minh đường tụ thủy, tả Thanh Long - hữu Bạch Hổ". Phía trước đền có một hồ nước rộng lớn, tượng trưng cho sự hội tụ phúc lộc và thịnh vượng. Bên trái, địa hình cao và uốn cong như hình dáng "Thanh Long", đại diện cho khí dương, thể hiện xu hướng phát triển và thịnh đạt của ngôi đền. Bên phải là khu vực đất đai cao rộng, có hình thể giống "Bạch Hổ", tượng trưng cho yếu tố âm trong quan niệm âm dương cân bằng.

Toàn cảnh đền Lảnh Giang từ trên cao nhìn xuống (Nguồn: Internet)

Đền được xây dựng trong khuôn viên rộng lớn 3000m2. (Nguồn: Internet)

Hà Nam là tỉnh không có sân bay, tuy nhiên đường về đền tương đối thuận tiện nên bạn sẽ dễ dàng di chuyển. Từ Thủ đô Hà Nội đến đền Lảnh Giang, du khách có những lựa chọn sau:

• Xe buýt: Tại bến xe Giáp Bát bắt xe số 206 đi Hà Nam. Điểm dừng bến xe trung tâm Hà Nam. Đến đây bạn tiếp tục bắt taxi để đến với đền Lảnh Giang. Thời gian di chuyển khoảng 1 giờ với chi phí từ 25.000 - 35.000 VND/lượt.
• Tàu hoả: Xuất phát từ ga Hà Nội đến ga Phủ Lý. Từ thành phố Phủ Lý tiếp tục bắt taxi để đến đền Lảnh Giang. Thời gian di chuyển khoảng 1 đến 2 giờ. Chi phí từ 60.000 - 100.000 VND/vé (tùy thuộc vào hạng ghế).
• Xe khách: Bắt xe tại các bến xe như: Nước Ngầm, Giáp Bát để đến Hà Nam. Thời gian di chuyển từ 1,5 giờ - 2 giờ. Chi phí dao động từ 200.000 - 350.000 VND/người.
• Xe máy/ô tô cá nhân: Đi qua ĐCT Bắc - Nam Phía Đông/ĐCT Hà Nội - Ninh Bình/CT01, mất khoảng 1 - 1,5 giờ di chuyển.

Với những tỉnh thành ở miền Trung và miền Nam, phương án di chuyển tối ưu nhất là máy bay. Du khách xuất phát từ sân bay gần nhất ở địa phương đến sân bay Hà Nội, sau đó di chuyển đến Hà Nam và đền Lảnh Giang như hướng dẫn bên trên.

Hiện nay, Vietnam Airlines đang khai thác đường bay đến Hà Nội với tần suất khoảng 72 chuyến/ngày với giá vé chỉ từ 939.000 VND/chiều. Nhanh chóng săn vé rẻ đi Hà Nội bằng cách truy cập vào trang chủ của Vietnam Airlines hoặc ứng dụng Vietnam Airlines.

Xuất phát từ các tỉnh thành xa Hà Nam, du khách nên lựa chọn máy bay để tiết kiệm thời gian. (Nguồn: Internet)

2. Đền Lảnh Giang thờ ai?

Đền Lảnh Giang Hà Nam thờ Tam Vị Thủy Thần - 3 vị tướng đời Hùng Vương thứ 18, trong đó thờ chính là vị thần Trấn An Tây Nam Tam Kỳ Linh ứng Đại vương (được gọi là Quan lớn Đệ Tam). Họ là những người có công giúp vua Hùng chống quân Thục Phán, sau đó đã được vua ban phong vị. Ngoài ra, đền còn thờ công chúa Tiên Dung, Chử Đồng Tử.

Cho đến hiện tại, vẫn chưa xác định cụ thể thời gian xây dựng đền Lảnh Giang, tuy nhiên theo bút tích còn sót lại trên nóc của tòa đệ nhị, có thể ngôi đền này được trùng tu vào năm 1943. Đến năm 1996, đền đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (trước đó là Bộ Văn hóa Thông tin) công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Đền Lảnh Giang là nơi thờ ba vị tướng đời Hùng Vương thứ 18, công chúa Tiên Dung và Chử Đồng Tử. (Nguồn: Internet)

3. Tổng quan kiến trúc đền Lảnh Giang

Với khuôn viên rộng lớn 3000m2 cùng phong cách mang đậm nét cổ truyền dân tộc, đền Lảnh Giang mang đến cho du khách một không gian tâm linh thoáng đãng và thanh tịnh. Đền quay về hướng Đông, gồm 3 tòa chính (Tiền tế, Trung tế và Hậu cung), 14 gian làm theo kiểu chữ “Công”, tường bao quanh tạo lối nội công, ngoại quốc.

Sơ đồ vị trí các điểm hành lễ ở đền Lảnh Giang (Nguồn: Internet)

3.1. Tòa Tiền Tế

Tòa Tiền Tế nằm ở vị trí ngoài cùng của quần thể kiến trúc đền, được xây dựng trên nền cao so 0,8m so với mặt sân. Tòa gồm 5 gian, chiều dài 19m, chiều rộng 8,5m. Toàn bộ mái được nâng đỡ bởi sáu hàng cột vuông, mỗi hàng gồm 4 cột, liên kết với nhau bằng hệ thống câu đầu và xà nách.

Phần mái của Tòa Tiền Tế được lợp hai lớp ngói, ngói loét và ngói lợp vảy cá. Bờ nóc được xây gạch, trát vữa tạo thành đường thẳng, với phong cách trang trí "lưỡng long chầu nhật" ở chính giữa và hình rồng cách điệu ở hai đầu kìm.

Ở chính giữa tòa là ban thờ Tứ Phủ Công Đồng, nơi đặt 5 pho tượng đồng của 5 vị quan lớn trong tín ngưỡng thờ Mẫu. Tượng được đúc bằng chất liệu đồng, tư thế ngồi, đầu đội mũ cánh chuồn, mắt phượng, mày ngài. Các chi tiết được chạm trổ một cách tỉ mỉ và hài hòa.

Các tiết hoa văn tại Tòa Tiền Tế được các nghệ nhân chạm khắc vô cùng tinh tế. Cụ thể, trên các bức ván mê ở hai gian đầu hồi có chạm khắc hoa văn mặt hổ phù, ly chầu cùng hoa văn hình chữ triện. Phần đầu đốc được đắp vữa, gắn các mảnh sành sứ mang phong cách thời Nguyễn, biểu tượng của sự trường thọ và hưng thịnh.

Toà Tiền Tế (Nguồn: Internet)

Các chi tiết hoa văn tại đây được chạm khắc tỉ mỉ, hài hoà (Nguồn: Internet)

Hoa văn vô cùng tinh xảo, tỉ mỉ (Nguồn: Internet)

3.2. Tòa Trung Đường

Tòa Trung Đường nằm giữa Tòa Tiền Tế và Hậu Cung, là trung tâm của quần thể kiến trúc đền Lảnh Giang. Trung Đường gồm 4 gian chạy dọc với chiều dài 12m, chiều rộng 9m, được xây theo kiểu chồng diêm 2 tầng, giữa các tầng có hệ thống con tiện ngăn cách và nền được lát bằng gạch đỏ. Ở 2 bên có 2 cửa ngách quay ra hướng Nam - Bắc để mọi người tiện đi sang phủ Mẫu hoặc xuống lầu Cô, lầu Cậu.

Tòa Trung Đường có 4 hàng cột, mỗi hàng gồm 2 cột cái và 2 cột quân được nâng đỡ bởi chân tảng đá xanh giúp tôn cao kiến trúc và tránh ẩm thấp, mối mọt. Tường của tòa không có bẩy hiên mà được xây cao đến sát mép mái hạ, tạo nên không gian rộng rãi cho kiến trúc. Trên chân mái hạ ở hai bên hông còn xây dựng hệ thống tường hoa dưới dạng cuốn thư, đường triệt, bên trong là con tiện nhằm tăng thêm vẻ đẹp cho công trình.

Đặc biệt, bộ nóc được làm theo kiểu "chồng rường giá chiêng", các thanh xà được soi chỉ và chạm khắc hoa văn lá lật cách điệu, mang đến vẻ thanh thoát. Phần mái lợp bằng ngói nam, hệ thống rui mè bằng gỗ lim chắc chắn, bốn góc đao cong vút, đầu tạo hình dải mây xoắn ốc vô cùng độc đáo, tính thẩm mĩ cao.

Các thanh xà được soi chỉ và chạm khắc hoa văn lá lật cách điệu, mang đến vẻ thanh thoát (Nguồn: Internet)

Ban Công đồng Trần Triều tại toà Trung Đường (Nguồn: Internet)

3.3. Tòa Hậu Cung

Hậu cung nối liền với tòa Trung đường bằng kỹ thuật giao mái, bắt vần công phu, 5 gian hậu cung được liên kết với nhau bởi các cấu kiện vì kèo theo kiểu uốn vành mai độc đáo.

Phần mái của hậu cung được lợp bằng ngói vảy hến, bờ nóc được xây gạch trát vữa và trang trí đề tài lưỡng long chầu nhật. Ở hai đầu đốc trang trí mô típ quen thuộc “rồng ngậm chữ thọ”.

Bên trong hậu cung thờ vua cha Bát Hải và ba vị tướng dưới thời vua Hùng (Hùng Duệ Vương), bên cạnh đó, trong Hậu cung còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị. Mặc dù là một công trình được xây mới song tòa hậu cung đã góp phần tạo cho ngôi đền một quy mô bề thế.

Các ban thờ tại Hậu Cung được chạm khắc vô cùng tỉ mỉ (Nguồn: Internet)

3.4. Một số khu vực khác

1 - Nhà Mẫu: Có bố cục hình chữ “Đinh” (丁), gồm Tiền tế phía trước và Hậu cung nằm vuông góc phía sau. Nơi đây thờ các vị thần mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Nhà Mẫu được xây dựng theo kiểu nhà gỗ ba gian, mái lợp ngói mũi hài cùng các cột gỗ lim chắc chắn.

Bên trong nhà Mẫu, ngoài hệ thống tượng thờ còn có các di vật, đồ thờ tự: hoành phi, câu đối, lư hương, chân đèn, bát hương, nhang án, v.v. và hệ thống đèn điện chiếu sáng làm cho không gian mang một vẻ đẹp huyền ảo, linh thiêng.

Ban thờ tại Nhà Mẫu (Nguồn: Internet)

Ban thờ tại Nhà Mẫu (Nguồn: Internet)

2 - Nhà Tả Vu, Hữu Vu: Là nơi tiếp khách và sắp xếp, chuẩn bị đồ lễ, là 2 dãy nhà nằm hai bên Tòa Trung Đường, đối xứng với nhau, nơi đây dùng để thờ các vị thần, thành trong tín ngưỡng thờ cúng của người Việt.

Mỗi nhà được thiết kế với 5 gian, xây theo kiểu tường bít đốc đơn giản. Trong không gian nhà cũng được trang trí bằng các bức hoành phi, câu đối, tượng thờ thể hiện sự tôn kính với các vị thần.

Hệ thống cửa tại Nhà Tả Vu, Hữu Vu được làm bằng gỗ lim, chạm trổ tinh tế (Nguồn: Internet)

Bên trong nhà Tả Vu, Hữu Vu (Nguồn: Internet)

3 - Lầu Cô, Lầu Cậu: Cũng ở vị trí hai bên Tòa Trung Đường, đối xứng nhau, được xây theo kiểu chồng diêm 2 tầng 8 mái theo bình đồ hình vuông. Phía ngoài đắp nổi hoạ tiết rồng phượng, lá lật; bên trong đặt tượng Cô và tượng Cậu được tạc trong tư thế ngồi, đặt trong khám kê trên sập sơn son thếp vàng. Đây là 2 đơn nguyên mới được tôn tạo để phục vụ cho việc cúng bái của nhân dân và du khách thập phương về lễ.

Lầu Cô, Lầu Cậu (Nguồn: Internet)

Ban thờ Lầu Cô (Nguồn: Internet)

4 - Bảo Tháp

Nằm ở phía sau Tòa Hậu Cung, Bảo Tháp là công trình kiến trúc đặc biệt trong quần thể đền Lảnh Giang. Nơi đây lưu giữ các di vật, tài liệu liên quan đến lịch sử và văn hóa của đền.

Bảo Tháp được xây dựng theo kiểu tháp vuông, mái lợp ngói mũi hài, các tầng được phân chia rõ ràng. Trên các tầng tháp có các cửa sổ nhỏ, các hoa văn chạm khắc tinh xảo, thể hiện nghệ thuật kiến trúc truyền thống Việt Nam.

Bảo Tháp tại đền Lảnh Giang (Nguồn: Internet)

4. Những trải nghiệm nên thử khi có dịp ghé thăm đền Lảnh Giang

Đến đền Lảnh Giang với khuôn viên rộng lớn sẽ đem đến cho bạn rất nhiều những trải nghiệm thú vị và đầy ý nghĩa.

4.1. Hành lễ với các vị danh thần và cầu bình an

Khi đến đền Lảnh Giang bạn có thể thực hiện các nghi lễ dâng hương tại các tòa Tiền Tế, Trung Đường và đặc biệt là tại Hậu Cung - nơi đặt tượng thờ các vị thần linh thiêng. Trong không gian trầm mặc, thanh tịnh, người hành hương gửi gắm những lời khấn nguyện cho sức khỏe, bình an, thuận lợi trong cuộc sống và công việc.

Du khách có thể hành lễ, cầu bình an cho gia đình. (Nguồn: Internet)

4.2. Xin thẻ đầu năm hoặc xem bói truyền thống

Du khách đến đền Lảnh Giang vào dịp đầu năm hoặc các lễ hội chính của đền có thể xin quẻ thẻ (xăm) để xem vận mệnh, đường công danh, tài lộc, tình duyên, v.v. Bên cạnh đó, các hoạt động như bói truyền thống (xem bói bài, bói tay, tử vi, tướng số) bạn cũng có thể trải nghiệm trong quá trình tham quan.

Ngoài ra, một số thầy cúng, thầy đồ tại đền cũng xem chữ nho hoặc viết thư pháp tặng du khách. Tất cả những hoạt động này mang đến cho bạn trải nghiệm thú vị mang đậm màu sắc văn hóa dân tộc, địa phương.

4.3. Tham gia lễ hội truyền thống đền Lảnh Giang (tháng 6 âm lịch)

1 - Thời gian tổ chức: Lễ hội đền Lảnh Giang trước đây được tổ chức hai kỳ trong năm: Lễ hội tháng Sáu (âm lịch) và lễ hội tháng Tám (âm lịch). Tuy nhiên, sau nhiều năm bị thất truyền, năm 2009 Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nam đã phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam phục dựng thành công lễ hội đền Lảnh Giang kết hợp giữa dân gian và đương đại. Từ đó, hàng năm đền Lảnh Giang chỉ tổ chức một kỳ lễ hội chính trong năm vào tháng Sáu.

Lễ hội chính của đền Lảnh Giang hiện nay được tổ chức từ ngày mùng 1 tháng Sáu đến ngày mùng 4 tháng Sáu (âm lịch) hàng năm. Theo lịch chính thì lễ hội diễn ra trong 4 ngày nhưng thực tế, ngày 25 tháng Sáu mới tiến hành làm lễ tạ để kết thúc lễ hội.

2 - Các hoạt động du khách được tham gia: Nghi lễ cáo yết, lễ rước nước, lễ dâng hương, tham gia chơi các trò chơi dân gian (kéo co, đi cầu khỉ trên cạn, bịt mắt đập niêu, đuổi bắt vịt dưới nước, v.v); hoạt động thể thao; chương trình văn nghệ; lễ hội âm nhạc.

3 - Chuẩn bị lễ vật: Khi tham gia lễ hội, du khách có thể dâng hương, hoa, quả, vàng mã và các vật phẩm khác theo tín ngưỡng cá nhân để tỏ lòng thành kính. Nếu có điều kiện tham gia Lễ vào ngày khai hội (tức ngày 02/06) thì du khách có thể dâng cúng thêm một con lợn quay.

Lễ hội đền Lảnh Giang được tổ chức thường niên để tỏ lòng biết ơn đến các bậc tiền nhân. (Nguồn: Internet)

Du khách có thể tham gia hoặc thưởng thức nhiều trò chơi dân gian tại lễ hội đền Lảnh Giang (Nguồn: Internet)

Du khách có thể thưởng thức ca nhạc, giao lưu văn nghệ trong lễ hội truyền thống (Nguồn: Internet)

4.4. Ghé thăm và chụp ảnh tại khu tiểu cảnh đền Lảnh Giang

Trong khuôn viên đền được thiết kế với nhiều tiểu cảnh đẹp mắt như hồ nước trong xanh, cây cầu đá uốn lượn, các công trình kiến trúc cổ kính và hệ thống cây xanh bao quanh tạo nên không gian tươi mát. Đặc biệt, vào dịp lễ hội khu vực đền càng trở nên rực rỡ với ánh đèn và hoa đăng, tạo nên không gian lý tưởng để du khách ghi lại những khoảnh khắc đẹp nơi đây.

Lưu ý khi chụp ảnh, du khách nên tôn trọng không gian tôn nghiêm, không chụp ảnh ở những nơi có cảnh báo hạn chế, không có những hành động thiếu chuẩn mực.

Trong khuôn viên đền có nhiều tiểu cảnh cho du khách tham quan, chụp ảnh. (Nguồn: Internet)

Đền Lảnh Giang có khuôn viên rộng lớn bạn sẽ dễ dàng chụp được những bức ảnh đẹp tại đây. (Nguồn: Internet)

4.5. Thưởng thức đặc sản vùng Đồng bằng sông Hồng

Khi đến du lịch tại đền Lảnh Giang Hà Nam, bạn có thể thưởng thức nhiều món ăn đặc sản địa phương với hương vị đậm đà, khó quên như:

• Rau sắng Ba Sao: Rau thường có vào mùa xuân từ tháng 02 - tháng 04 âm lịch, có màu xanh đậm, vị ngọt hậu, thường được chế biến như xào tỏi, canh rau sắng nấu thịt băm hoặc trứng gà, v.v.
• Bún cá rô đồng: Món ăn đậm chất dân dã, cá rô được chiên vàng kết hợp với nước dùng ngọt thanh từ xương và rau cải.
• Bánh cuốn Phủ Lý: Bánh mỏng, mềm, dẻo, thường được ăn kèm với chả nướng và nước chấm pha loãng kết hợp hành khô phi thơm rất hấp dẫn.

Bún cá rô đồng, món ăn đặc sản tại Hà Nam. (Nguồn: Internet)

5. Kinh nghiệm khám phá đền Lảnh Giang Hà Nam

Để có một chuyến tham quan, khám phá đền Lảnh Giang trọn vẹn và ý nghĩa, bạn hãy lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Chọn trang phục phù hợp và kín đáo khi đến thăm đền bởi đây là địa điểm tâm linh, có yếu tố tín ngưỡng văn hóa lâu đời.
• Tuân thủ quy định chung của đền Lảnh Giang như: Không nên nói to, gây ồn ào, không sờ tượng, không bước vào khu vực cấm. Nên quan sát các biển hướng dẫn trong đền để tuân thủ đúng.
• Nếu hành lễ bạn nên đi vào thời điểm sáng sớm từ 06:30 đến 09:00 vì không khí trong lành, yên tĩnh, ít khách, thích hợp cho việc chiêm bái, dâng hương.
• Mua trước đồ lễ hoặc nếu mua ở khu vực gần đền bạn nên hỏi giá kỹ lưỡng để tránh bị ép giá cao, nhất là vào các dịp lễ hội.
• Mang theo ô, nón và giày thể thao khi tham quan vì khuôn viên của đền rất rộng. Chuẩn bị kỹ lưỡng đồ dùng mang theo sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe tốt nhất cho chuyến tham quan.
• Nếu tự túc di chuyển bạn nên xem xét kỹ về hướng đi, cung đường, kiểm tra xe chắc chắn cũng như đồ đạc để đảm bảo tốt nhất cho hành trình.
• Du khách có thể kết hợp tham quan đền Lảnh Giang với một số địa điểm khác như: Chùa Tam Chúc, làng nghề Đọi Tam, nhà Bá Kiến (làng Vũ Đại), v.v.

Khi tham quan đền du khách nên chuẩn bị đầy đủ vật dụng cần thiết và tuân thủ quy định tại đây. (Nguồn: Internet)

Đền Lảnh Giang Hà Nam là điểm đến mang đậm tính tâm linh cùng kiến trúc đặc sắc và không khí trong lành, thanh tịnh. Mong rằng với những chia sẻ trên đây bạn đã có được những thông tin hữu ích để chuẩn bị cho kế hoạch tham quan đền Lảnh Giang được trọn vẹn.

Hãy tham khảo và đặt vé bay từ Thành phố Hồ Chí Minh đến Hà Nội, sau đó di chuyển đến đền Lảnh Giang Hà Nam với hãng hàng không chất lượng, uy tín Vietnam Airlines. Du khách có thể đặt vé qua website của hãng www.vietnamairlines.com hoặc truy cập vào ứng dụng Vietnam Airlines để mua vé với những ưu đãi hấp dẫn kèm theo.