Khám phá đền Ông Hoàng Mười Nghệ An: Vẻ đẹp tín ngưỡng xứ Nghệ

Tọa lạc tại làng Xuân Am, xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, Nghệ An, đền Ông Hoàng Mười là di tích tâm linh với lịch sử hơn 400 năm, là chốn chiêm bái quen thuộc của người dân xứ Nghệ. Hàng năm vào tháng 03 hoặc tháng 10 âm lịch, đền thu hút hàng vạn du khách đến cầu may, xin lộc và tìm hiểu vẻ đẹp văn hóa dân gian độc đáo. Hãy cùng khám phá lịch sử hình thành, kiến trúc đặc sắc và đút túi những kinh nghiệm tham quan trong bài viết dưới đây để có một chuyến đi trọn vẹn và ý nghĩa nhất nhé.

1. Giới thiệu đền Ông Hoàng Mười Nghệ An

Đền Ông Hoàng Mười là một trong những ngôi đền linh thiêng nhất miền Trung, nổi tiếng với không gian thanh tịnh và giá trị văn hóa sâu sắc. Nơi đây không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn đối với nhiều du khách.

Năm 2002, đền được UBND tỉnh Nghệ An xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh. Đến 2018, nơi đây trở thành điểm du lịch văn hóa tâm linh và năm 2019 được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

1.1. Đền Ông Hoàng Mười ở đâu?

Đền Ông Hoàng Mười tọa lạc tại làng Xuân Am, xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, cách trung tâm thành phố Vinh khoảng 6 - 7km và cách thị xã Cửa Lò khoảng 22km. Ngôi đền tọa lạc nơi hợp lưu của trời - đất - nước, nép mình bên dòng sông Lam êm đềm, được ví như dải lụa xanh mềm mại vắt ngang vùng đất Nghệ. Cảnh quan sông nước thơ mộng đan xen cùng núi non trùng điệp đã tạo nên bức tranh hài hòa khiến bao tâm hồn phải dừng chân.

Nơi đây không chỉ sở hữu vị trí phong thủy hữu tình mà còn được bao quanh bởi những nét chấm phá đặc sắc của tự nhiên: Phía trước là dòng sông Cồn Mộc uốn lượn dịu dàng, phía sau là dãy núi Dũng Quyết và Phượng Hoàng Trung Đô - nơi lưu giữ nhiều dấu tích lịch sử oai hùng.

Ngôi đền Ông Hoàng Mười nổi tiếng linh thiêng và gắn bó với người dân xứ Nghệ. (Nguồn: Internet)

1.2. Đền Ông Hoàng Mười thờ ai?

Nơi đây thờ chính Quan Hoàng Mười - một vị thánh trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, nổi danh với tài thao lược, văn võ song toàn và sự che chở muôn dân. Ngoài ra, đây còn là nơi thờ tự nhiều bậc Phúc Thần khác như danh tướng Lê Khôi, Quận công Trịnh Trung, Song Đồng Ngọc Nữ và hệ thống Thánh Mẫu với Mẫu Liễu Hạnh đứng đầu.

Mỗi vị thần đại diện cho một khía cạnh khác nhau của cuộc sống. Thông qua thờ cúng những vị thần này, người dân hy vọng có được ơn lành, hạnh phúc và bình an.

Đền thờ nhiều vị thần linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian Việt. (Nguồn: Internet)

1.3. Truyền thuyết về Ông Hoàng Mười

Trong tín ngưỡng Tứ Phủ của người Việt, Ông Hoàng Mười là vị thánh được tôn kính trong tín ngưỡng Tứ Phủ, được cho là con thứ mười của Vua Cha Bát Hải Động Đình, được phái xuống trần cai quản vùng Nghệ An, phù trợ nhân dân và gìn giữ đất nước.

Ngoài ra, dân gian còn xem Ngài là hiện thân của danh tướng Nguyễn Xí thời Lê, người có công lớn chống giặc Minh và được giao trọng trách trấn giữ vùng đất Nghệ An và Hà Tĩnh. Tuy nhiên, trong một lần du thuyền trên sông, thuyền của tướng quân Nguyễn Xí bất ngờ gặp nạn và chìm khi đến chân núi Hồng Lĩnh. Trong lúc nhân dân đang thương tiếc, thi thể ông nổi lên trên mặt nước nhưng gương mặt vẫn hồng hào tươi tắn, trên trời bỗng xuất hiện hàng nghìn thiên binh thiên tướng rước ông về cõi trời. Từ đó, nhân dân tôn kính gọi ông là Ông Hoàng Mười và lập đền thờ để tưởng nhớ công đức.

Trong tâm thức người dân xứ Nghệ, Ông Hoàng Mười là vị quan nhân hậu, luôn hết lòng vì dân, dạy dân làm ruộng, nuôi tằm, xây đắp đê điều chống lũ lụt, phát triển thủy lợi, xây dựng cầu cống đường sá. Ngài còn tổ chức các phiên chợ, lễ cưới, góp phần xây dựng đời sống văn hóa và kinh tế địa phương, giúp nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Quan Hoàng Mười được người dân xứ Nghệ tôn sùng vì luôn gắn bó sâu sắc với bản lĩnh và tinh thần hiếu học, kiên cường của người dân vùng này. Chính vì thế, tên gọi "Mười" không chỉ ám chỉ vị trí thứ 10 trong gia đình, mà còn mang ý nghĩa về sự trọn vẹn, toàn mỹ như con số 10 trong triết học phương Đông.

Truyền thuyết về Ông Hoàng Mười gắn với cả tâm linh và lịch sử. (Nguồn: Internet)

2. Kiến trúc nổi bật của đền Ông Hoàng Mười

Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, đền Ông Hoàng Mười còn là công trình kiến trúc độc đáo, kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật chạm khắc truyền thống và không gian văn hóa dân gian đặc trưng của xứ Nghệ.

2.1. Tổng quan kiến trúc

Theo tư liệu lịch sử, đền được khởi dựng từ thời hậu Lê, vào năm 1634 và từng là trung tâm tín ngưỡng lớn của người dân vùng Nghệ Tĩnh. Trải qua nhiều biến cố, công trình bị xuống cấp và hư hại nặng. Đến năm 1995, chính quyền tỉnh Nghệ An đã phục dựng lại đền dựa trên các dấu tích xưa, mở ra một giai đoạn mới trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Toàn bộ khuôn viên đền rộng hơn 1 ha, chia thành ba khu chính: Tiền đường (Hạ điện), Trung điện và Thượng điện, kết hợp cùng các hạng mục phụ trợ như Tam quan, Tắc môn, Đài Trung Thiên, Lầu Cô, Lầu Cậu, tạo thành một tổng thể kiến trúc uy nghiêm, đồng bộ.

Kiến trúc đền mang đậm phong cách truyền thống Việt Nam, với mái ngói cong hình mũi thuyền, đầu đao chạm khắc rồng - phượng - hoa văn dân gian, kết hợp với hoành phi, câu đối sơn son thếp vàng. Không gian xung quanh được bố trí cây xanh, hồ nước và sân đá lát vuông, tạo nên sự thanh tịnh, hòa hợp với cảnh sắc thiên nhiên ven sông Lam.

Bên trong đền hiện vẫn lưu giữ nhiều cổ vật có giá trị như hệ thống tượng pháp cổ, 21 đạo sắc phong, các bản thần tích chữ Hán. Tất cả đều là minh chứng sống động cho chiều sâu lịch sử và văn hóa nơi đây.

Đền có bố cục tam điện uy nghi, hài hòa theo trục dọc truyền thống. (Nguồn: Internet)

Điện thờ Ông Hoàng Mười bên trong đền. (Nguồn: Internet)

2.2. Các điểm nhấn kiến trúc

Đi vào trong đền, du khách sẽ không khỏi trầm trồ bởi những nét chạm trổ công phu, sử dụng chất liệu truyền thống như gỗ, đồng, ngói, lụa, v.v. Trong đó có 3 điểm nhấn nổi bật:

• Tam quan: Gồm 1 cổng lớn chính giữa (cho vua chúa), 2 cổng phụ 2 bên (cho dân thường), được thiết kế với mái vòm cong nhiều tầng lợp ngói âm dương, tạo nên vẻ uy nghi, trang trọng. Các chi tiết chạm khắc vô cùng tinh xảo, đậm chất truyền thống như rồng, phượng, tứ linh và các hoa văn thực vật cách điệu. Màu sắc chủ đạo là đỏ và vàng - tượng trưng cho sự may mắn và quyền uy trong văn hóa Việt Nam.
• Đài Trung Thiên: Nằm ở trung tâm khu thờ tự, là nơi đặt tượng thờ chính Ông Hoàng Mười, được làm từ gỗ quý và sơn son thếp vàng công phu. Xung quanh được bài trí với nhiều đồ thờ tự giá trị như: lư hương đồng cổ, đỉnh đồng, hoành phi câu đối chạm khắc tinh xảo và các bức rèm lụa thêu thủ công.
• Lầu Cô, Lầu Cậu: Đây là 2 công trình nhỏ, phụ trợ nằm đối xứng nhau ở 2 bên khu vực chính điện, dùng để thờ các vị thần phụ trong tín ngưỡng thờ Mẫu như các vị Cô, Cậu - những nhân vật phụ tá đắc lực của Ông Hoàng Mười trong truyền thuyết. Mái cong nhiều tầng, lợp ngói men xanh hoặc đỏ, hoa văn chạm khắc trên gỗ được thực hiện vô cùng tỉ mỉ, công phu, là minh chứng cho trình độ nghệ thuật điêu khắc gỗ truyền thống của các nghệ nhân xứ Nghệ.

Đài Trung Thiên Đền Ông Hoàng Mười - Biểu tượng kiến trúc cổ kính. (Nguồn: Internet)

3. Hướng dẫn cách di chuyển đến đền Ông Hoàng Mười

Để di chuyển thuận tiện đến đền Ông Hoàng Mười, bạn cần thực hiện 2 bước bản: Di chuyển đến trung tâm thành phố Vinh, sau đó tiếp tục từ trung tâm thành phố đến đền.

3.1. Cách di chuyển đến trung tâm thành phố Vinh

Từ Hà Nội hoặc các tỉnh miền Bắc: Lựa chọn nhiều phương tiện để di chuyển đến trung tâm thành phố Vinh như máy bay, tàu hỏa, xe khách, xe limousine hoặc xe cá nhân tùy theo nhu cầu về thời gian và tiện nghi.

Từ Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Nam: Lựa chọn nhiều phương tiện di chuyển đa dạng như máy bay, tàu hỏa hoặc xe khách để đến thành phố Vinh, đảm bảo sự thuận tiện và phù hợp với lịch trình cá nhân.

Vietnam Airlines (VNA) cung cấp các chuyến bay trực tiếp từ Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đến Sân bay Vinh (Nghệ An), giúp bạn tiết kiệm thời gian và di chuyển thuận tiện hơn. Để lên kế hoạch cho chuyến bay của bạn, hãy tra cứu lịch bay và đặt vé tại Vietnam Airlines ngay.

3.2. Cách di chuyển từ trung tâm thành phố đến đền Ông Hoàng Mười

4. Thời điểm lý tưởng để đi đền Ông Hoàng Mười

Đền Ông Hoàng Mười quanh năm đón khách thập phương, nhưng nhộn nhịp nhất vẫn là những ngày lễ lớn và dịp đầu xuân năm mới. Trong đó, khoảng thời gian từ Tết Nguyên đán đến hết tháng 03 âm lịch là mùa cao điểm hành hương, khi tiết trời trong lành và lòng người hướng về những khởi đầu tốt đẹp.

Một số ngày lễ quan trọng như mùng 03/03, 20/08 và đặc biệt là 10/10 âm lịch (ngày giỗ Ông Hoàng Mười) luôn thu hút đông đảo người dân và du khách về dự lễ. Ngoài ra, lễ rước sắc tổ chức vào 14/03 âm lịch cũng là một nghi lễ truyền thống được tổ chức trang trọng, mang đậm nét văn hóa tâm linh xứ Nghệ. Đây là những thời điểm không chỉ linh thiêng mà còn mang đến cho bạn cơ hội trải nghiệm không khí lễ hội đặc sắc ngay giữa lòng miền Trung.

Mùa lễ hội tại đền Ông Hoàng Mười Nghệ An. (Nguồn: Internet)

Không khí lễ hội trang nghiêm, náo nhiệt và đầy sắc màu tại Đền Ông Hoàng Mười. (Nguồn: Internet)

Hoạt động thả hoa đăng trên sông Mộc, mang đậm nét văn hóa tâm linh và ước nguyện an lành. (Nguồn: Internet)

5. Hướng dẫn tham quan và lễ khấn khi đến Đền Ông Hoàng Mười

Lễ đền là một nghi thức thiêng liêng trong đời sống tâm linh người Việt. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn chuẩn bị và hành lễ đúng cách khi đến chiêm bái tại đền Ông Hoàng Mười Nghệ An, đặc biệt hữu ích với du khách lần đầu ghé thăm.

5.1. Chuẩn bị lễ vật trước khi vào đền

Du khách không cần sắm lễ cầu kỳ, nhưng mâm lễ cần được chuẩn bị tươm tất, thể hiện lòng thành kính. Lễ vật nên là lễ chay, tuyệt đối không dâng thịt, cá hay đồ mặn.

Một mâm lễ cơ bản gồm:

• Hương: 3 hoặc 5 nén
• Hoa tươi: Nên chọn hoa cúc hoặc hoa sen, vừa thanh cao, vừa bền màu
• Trái cây theo mùa (cam, táo, chuối)
• Bánh kẹo, trầu cau
• Tiền vàng và sớ cầu nguyện

Chi phí: Khoảng 100.000 - 150.000 VND/mâm lễ. Du khách có thể chuẩn bị tại nhà hoặc mua trực tiếp tại các quầy lễ ngay trước cổng đền, sẽ nơi có người hướng dẫn tận tình cách sắp xếp và dâng lễ đúng nghi thức.

Lưu ý: Không mang lễ mặn, không dâng bia rượu, thuốc lá.

Nghi lễ cúng bái trang nghiêm tại Đền Ông Hoàng Mười, cầu mong sức khỏe, bình an. (Nguồn: Internet)

5.2. Quy trình tham quan và lễ khấn

Để việc chiêm bái diễn ra đúng nghi thức và thể hiện sự tôn kính, bạn có thể thực hiện theo quy trình sau:

• Vào đền: Bắt đầu từ cổng Tam Quan, du khách nên đi vào bằng cửa bên phải (Giả Quan) và ra bằng cửa bên trái (Không Quan). Điều này mang ý nghĩa “thuận theo đạo trời - vào sinh, ra tử”.
• Dâng lễ: Sắp lễ ngay ngắn trên bàn thờ, tránh để bừa bộn. Chắp tay khấn thành tâm. Có thể sử dụng bài văn khấn in sẵn (thường đi kèm bộ lễ) hoặc tự khấn với lòng thành.
• Chiêm bái và xin lộc: Sau khi khấn, du khách có thể dạo quanh khuôn viên, đến Đài Trung Thiên xin chữ, xin lộc đầu năm.
• Tạ lễ: Chờ hương tàn (khoảng 15 - 20 phút), cúi lạy 3 lần rồi tạ lễ. Rời đi bằng cửa trái để trọn vẹn nghi lễ.

5.3. Lưu ý khi tham quan và lễ khấn

Trong quá trình tham quan và khấn lễ, du khách nên lưu ý vài điều sau:

• Hóa vàng: Tuyệt đối không đốt tùy tiện trong khuôn viên. Đền có khu vực riêng để hóa vàng, đảm bảo an toàn và giữ gìn cảnh quan.
• Giữ trang nghiêm: Không cười đùa, nói chuyện lớn tiếng, gây ồn ào trong đền
• Không sờ vào tượng và đồ cổ: Vừa phạm kỵ, vừa gây hư hại di tích.
• Giữ vệ sinh: Không xả vỏ đồ lễ bừa bãi.
• Bảo quản đồ cá nhân: Những dịp lễ hội thường rất đông, nên giữ ví tiền, điện thoại cẩn thận.

Giữ trang nghiêm và tôn trọng di tích, không gây ồn ào ở đền (Nguồn: Internet)

6. Gợi ý 3 điểm du lịch gần đền Ông Hoàng Mười nên ghé thăm

Sau khi tham quan Đền Ông Hoàng Mười, du khách có thể khám phá thêm các địa điểm lân cận để chuyến đi thêm phong phú và đáng nhớ.

1 - Biển Cửa Lò (Cách đền khoảng 20km, 30 phút đi ô tô): Đây là một trong những bãi biển đẹp nhất Bắc Trung Bộ, nổi tiếng với cát trắng mịn, nước trong xanh và hải sản tươi ngon. Du khách có thể tắm biển, thưởng thức mực nháy, ghẹ hấp, hoặc thuê thuyền khám phá đảo Ngư.

Biển Cửa Lò - Bãi biển đẹp với cát trắng mịn và hải sản tươi ngon (Nguồn: Internet)

2 - Làng Sen quê Bác (Cách đền khoảng 15 - 20 phút đi ô tô): Là di tích lịch sử quốc gia, quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh. Du khách có thể tham quan nhà tranh, ao sen, bảo tàng để tìm hiểu về cuộc đời Bác Hồ.

Làng Sen quê Bác - Nơi lưu giữ kỷ niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh (Nguồn: Internet)

3 - Đền Cờn (Cách đền khoảng 30km, 40 phút đi ô tô): Di tích tâm linh này ở Quỳnh Lưu, nơi thờ Tứ vị Thánh Nương. Du khách có thể lễ khấn cầu bình an và chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính.

Đền Cờn - Thờ Tứ vị Thánh Nương với kiến trúc cổ kính (Nguồn: Internet)

Tựa lưng bên dòng Lam yên ả, đền Ông Hoàng Mười không chỉ là chốn linh thiêng để cầu an, xin lộc mà còn là nơi kết nối con người với những giá trị văn hóa lâu đời của xứ Nghệ. Giữa cuộc sống hối hả, một chuyến đi về miền đất thiêng để thắp nén nhang, thầm khấn những điều lành cho bản thân và gia đình, cũng là cách để tìm lại sự bình yên trong tâm hồn.

Nếu bạn đang lên kế hoạch khám phá Nghệ An - vùng đất giàu truyền thống và cảnh đẹp thì đừng quên đưa đền Ông Hoàng Mười vào hành trình của mình.

Vietnam Airlines hiện đang khai thác nhiều chuyến bay đến Vinh từ các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, v.v. với lịch bay linh hoạt và dịch vụ uy tín. Hãy lựa chọn Vietnam Airlines để bắt đầu hành trình khám phá miền Trung và ghé thăm đền Ông Hoàng Mười trong sự tiện nghi và an toàn tuyệt đối.