Khám phá chùa Tây Phương Hà Nội: Di tích quốc gia đặc biệt

Chùa Tây Phương nằm trên ngọn núi Câu Lâu thuộc huyện Thạch Thất, Hà Nội, là một trong những ngôi chùa cổ kính bậc nhất của Việt Nam. Không chỉ là nơi lưu giữ dấu ấn truyền bá Phật giáo từ hàng thế kỷ trước, chùa còn nổi bật với kiến trúc độc đáo và bộ sưu tập tượng Phật bằng gỗ có giá trị nghệ thuật và tâm linh đặc biệt. Đây quả thực là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai yêu thích lịch sử, nghệ thuật và không gian thanh tịnh của vùng quê xứ Đoài.

Khám phá di tích quốc gia đặc biệt - chùa Tây Phương (Nguồn: Internet).

1. Chùa Tây Phương ở đâu? Hướng dẫn cách di chuyển

Chùa Tây Phương tọa lạc trên đỉnh núi Câu Lâu, thuộc xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội, cách trung tâm thủ đô khoảng 40km. Chùa còn được gọi là Sùng Phúc Tự, là một trong những ngôi chùa cổ và nổi tiếng nhất ở miền Bắc Việt Nam. Ngôi chùa này không chỉ là một trung tâm Phật giáo quan trọng mà còn là một kho tàng nghệ thuật vô giá, nơi lưu giữ những tác phẩm điêu khắc độc đáo và tinh xảo.

Toàn cảnh chùa Tây Phương Hà Nội từ trên cao (Nguồn: Internet).

Đường đến chùa khá thuận tiện, bạn có thể dễ dàng di chuyển bằng nhiều phương tiện khác nhau:

• Xe máy hoặc ô tô cá nhân: Xuất phát từ trung tâm Hà Nội, bạn đi theo Đại lộ Thăng Long, rẽ vào Quốc lộ 21A rồi theo biển chỉ dẫn đến xã Thạch Xá (huyện Thạch Thất). Gửi xe dưới chân núi rồi leo bộ khoảng 239 bậc đá ong để lên đến chùa.
• Xe buýt: Lựa chọn tiết kiệm và phổ biến cho sinh viên. Bạn có thể đi tuyến số 87 (Mỹ Đình - Xuân Mai) hoặc 105 (Cầu Giấy - Vân Đình), xuống tại điểm gần Thạch Xá rồi bắt xe ôm/taxi đến chùa.
• Taxi hoặc xe công nghệ: Nếu đi nhóm đông hoặc muốn nhanh gọn, bạn có thể đặt Grab, Be, Xanh SM, v.v. từ Hà Nội đến thẳng chân núi. Thời gian di chuyển khoảng 1 – 1,5 giờ tùy vào điểm xuất phát.

2. Những điểm độc đáo làm nên tên tuổi chùa Tây Phương Hà Nội

2.1. Kiến trúc mang đậm dấu ấn “đệ nhất cổ tự”

Tổng thể kiến trúc của chùa Tây Phương là một minh chứng cho sự sáng tạo và tinh tế của người Việt trong việc xây dựng các công trình tôn giáo.

1 - Con đường tâm linh: 239 bậc đá ong xứ Đoài

Để đến được chùa Tây Phương, du khách phải vượt qua 239 bậc đá ong, một con đường tâm linh đầy thử thách nhưng cũng đầy ý nghĩa. Những bậc đá ong này không chỉ là đường dẫn để lên chùa mà còn là một biểu tượng cho sự kiên trì, nhẫn nại và lòng thành kính của người hành hương. Khi lên đến đỉnh đồi, du khách sẽ cảm thấy một sự thanh thản và bình yên trong tâm hồn, như thể đã gột rửa hết những bụi trần và phiền muộn.

Con đường đá ong này cũng là một phần không thể thiếu của cảnh quan chùa Tây Phương, tạo nên một vẻ đẹp cổ kính và độc đáo, thu hút du khách đến tham quan và chiêm bái.

Con đường tâm linh: 239 bậc đá ong xứ Đoài (Nguồn: Internet).

2 - Xây dựng theo bố cục mặt bằng hình chữ "Tam" (三)

Chùa Tây Phương được xây dựng theo bố cục mặt bằng hình chữ "Tam", một kiểu kiến trúc phổ biến trong các ngôi chùa cổ ở Việt Nam. Bố cục này bao gồm ba tòa nhà chính: Tiền Đường, Trung Đường và Thượng Điện, được xây dựng song song và nối liền với nhau, tạo thành một không gian liên tục và hài hòa.

• Tiền Đường là nơi đón tiếp du khách và thực hiện các nghi lễ ban đầu.
• Trung Đường là nơi thờ các vị Phật và Bồ Tát quan trọng.
• Thượng Điện là nơi thờ Tam Thế Phật và các vị La Hán.

Sự sắp xếp này thể hiện sự tôn kính và ngưỡng mộ đối với Phật pháp và các vị thần linh, đồng thời tạo ra một không gian linh thiêng và trang trọng cho các hoạt động tôn giáo và tín ngưỡng.

Chùa Tây Phương gồm ba chùa Thượng, Trung, Hạ (Nguồn: Internet).

3 - Tuyệt tác mái chồng diêm và nghệ thuật trang trí

Mái chồng diêm là kiểu mái được xếp chồng lên nhau, tạo thành nhiều lớp mái, giúp tăng thêm chiều cao và sự bề thế cho công trình. Các lớp mái được lợp bằng ngói mũi hài, với các đầu đao cong vút, tạo nên vẻ đẹp mềm mại và thanh thoát.

Nghệ thuật trang trí trên mái chùa cũng rất tinh xảo và đa dạng, với các hình tượng rồng, phượng, hoa lá, và các họa tiết геометрические được chạm khắc tỉ mỉ và tinh tế.

Xung quanh diềm mái của ba toà nhà đều chạm trổ tinh tế theo hình lá triện cuốn (Nguồn: Internet).

2.2. Được ví như "Bảo tàng tượng Phật sống"

Chùa Tây Phương được ví như "Bảo tàng tượng Phật sống" bởi nơi đây lưu giữ một bộ sưu tập tượng Phật độc đáo và quý giá, với hơn 60 pho tượng gỗ sơn son thếp vàng, phần lớn được tạo tác vào thế kỷ XVIII và XIX.

Những pho tượng này không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc xuất sắc mà còn là những biểu tượng văn hóa và tôn giáo quan trọng, phản ánh tín ngưỡng và triết lý Phật giáo của người Việt. Mỗi pho tượng đều có một dáng vẻ và biểu cảm riêng, thể hiện sự uy nghiêm, từ bi, hỷ xả của các vị Phật và Bồ Tát. Các chi tiết trên tượng như khuôn mặt, y phục được chạm khắc tỉ mỉ và tinh xảo, thể hiện tài năng và tâm huyết của các nghệ nhân xưa.

Bảo tàng tượng Phật sống chùa Tây Phương (Nguồn: Internet).

2.3. Có lễ hội chùa Tây Phương - Di sản văn hóa sống động của xứ Đoài

Lễ hội chùa Tây Phương là một sự kiện văn hóa quan trọng, diễn ra hàng năm vào ngày mùng 6 tháng 3 âm lịch, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham gia. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính đối với Phật pháp và các vị thần linh mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của xứ Đoài.

Lễ hội chùa Tây Phương bao gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội, mỗi phần đều mang những ý nghĩa và giá trị riêng, góp phần tạo nên sự đặc sắc và hấp dẫn của lễ hội.

• Phần lễ: Bao gồm các nghi thức tôn giáo trang trọng và thiêng liêng, như rước kiệu, tế lễ, và cúng dường. Các nghi thức này được thực hiện bởi các vị sư thầy và các thành viên trong ban tổ chức lễ hội, với sự tham gia của đông đảo người dân địa phương.
• Phần hội: Vô cùng náo nhiệt với nhiều hoạt động văn hóa và giải trí đặc sắc, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Bao gồm các hoạt động hát chèo, múa rối nước, các trò chơi dân gian và các hoạt động ẩm thực truyền thống.

Lễ hội chùa Tây Phương diễn ra vào tháng 3 âm lịch (Nguồn: Internet).

3. Những lưu ý khi tham quan chùa Tây Phương Hà Nội

Để chuyến thăm chùa Tây Phương diễn ra suôn sẻ, du khách nên lưu ý một số điểm dưới đây nhằm giữ gìn sự tôn nghiêm của di tích cũng như đảm bảo an toàn và mang lại trải nghiệm trọn vẹn:

• Ăn mặc lịch sự, kín đáo: Chùa là nơi tôn nghiêm, bạn nên chọn trang phục giản dị, tránh váy ngắn, áo hở vai hoặc trang phục sặc sỡ gây phản cảm.
• Chuẩn bị thể lực và trang phục phù hợp: Đường lên chùa có 239 bậc đá, vì vậy hãy mang giày thể thao mềm, đi lại dễ dàng. Nên mang theo mũ, nước uống và kem chống côn trùng do hai bên đường có nhiều cây cối.
• Lễ vật dâng chùa: Nếu mang lễ, hãy chuẩn bị gọn đơn giản, không cần quá cầu kỳ. Chùa thờ Phật nên không nên dâng lễ mặn.
• Giữ gìn không gian linh thiêng: Tránh nói chuyện lớn tiếng, chạy nhảy hoặc đùa giỡn. Không bẻ cành, hái hoa hay chạm tay vào tượng Phật, hiện vật trong chùa.
• Chụp ảnh có ý thức: Việc quay phim, chụp ảnh trong khuôn viên chùa cần có sự cho phép của ban quản lý. Tránh làm ảnh hưởng đến sự trang nghiêm của không gian.
• Bảo vệ môi trường: Hãy bỏ rác đúng nơi quy định, giữ gìn cảnh quan sạch đẹp và không làm ảnh hưởng đến trải nghiệm của người khác.

Nếu bạn đang tìm một điểm đến thanh tịnh để chiêm nghiệm và khám phá vẻ đẹp cổ kính của văn hoá Việt, thì chùa Tây Phương Hà Nội chắc chắn là lựa chọn không nên bỏ lỡ. Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích để chuẩn bị cho chuyến tham quan trọn vẹn.