Chùa ở Hồ Tây - 11 đền, chùa linh thiêng toạ lạc bên bờ hồ

Hồ Tây không chỉ nổi tiếng bởi khung cảnh nên thơ mà còn là nơi quy tụ nhiều ngôi chùa cổ kính, mang giá trị lịch sử và tâm linh sâu sắc. Mỗi nơi một vẻ, một câu chuyện lịch sử, làm thế nào để khám phá hết quần thể di sản vô giá này trong một quỹ thời gian có hạn? Nếu bạn đang tìm kiếm những ngôi đền, chùa ở Tây Hồ để chiêm bái, tản bộ và cảm nhận sự an yên giữa lòng Thủ đô, danh sách dưới đây sẽ là gợi ý lý tưởng để bắt đầu hành trình.

1. Đền Quán Thánh

Đền Quán Thánh (tên chữ là Trấn Vũ Quán) nằm ở góc giao giữa đường Thanh Niên và phố Quán Thánh, là một trong Thăng Long tứ trấn, trấn giữ hướng Bắc kinh thành xưa. Đền được dựng từ thời Lý vào khoảng thế kỷ 11, nhiều lần được trùng tu qua các triều đại.

Kiến trúc đền mang đậm nét cổ kính phương Bắc với mái ngói cong, tam quan rêu phong và những chi tiết chạm khắc cầu kỳ trên đá và gỗ. Công trình nổi bật nhất là tượng thần Huyền Thiên cao 3,96m, đúc bằng đồng nguyên chất và nặng 4 tấn, được coi là kiệt tác điêu khắc cổ.

Lễ hội chính tại đền diễn ra vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo người dân và du khách đến dâng hương. Ngoài dịp lễ, nơi đây vẫn thường xuyên đón khách đến chiêm bái, xin bình an, tài lộc. Nếu dâng cúng, du khách nên chuẩn bị lễ đơn giản như nhang đèn, hoa tươi, trái cây hoặc có thể hỏi người quản đền để biết chính xác cách dâng lễ.

Đền Quán Thánh là một trong Thăng Long tứ trấn của kinh thành xưa (Nguồn: Internet)

Pho tượng đồng Huyền Thiên Quán Thánh linh thiêng, có giá trị cao về mặt nghệ thuật điêu khắc (Nguồn: Internet)

2. Chùa Trấn Quốc

Chùa Trấn Quốc là một trong những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, được xây dựng từ thời Lý Nam Đế (thế kỷ VI) với tên gọi ban đầu là Khai Quốc. Qua nhiều thế kỷ, chùa từng được dời vị trí và đổi tên nhưng vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng kinh kỳ. Là nơi từng đón tiếp vua chúa ngự thuyền vãng cảnh, chùa Trấn Quốc là biểu tượng tâm linh sâu sắc bên hồ Tây thanh tịnh.

Kiến trúc chùa kết hợp hài hòa giữa bố cục chặt chẽ của Phật giáo phương Bắc và cảnh quan hồ nước Việt Nam. Điểm nhấn nổi bật của ngôi chùa là Bảo Tháp Lục Độ Đài Sen gồm 11 tầng, cao 15m, tọa lạc giữa mặt hồ. Vật liệu xây dựng chủ yếu là gạch đỏ, sơn vàng, gỗ và đá cổ, được bảo tồn cẩn trọng qua nhiều lần trùng tu, gợi nên vẻ trầm mặc, an yên, đặc biệt vào lúc hoàng hôn buông xuống mặt hồ.

Chùa Trấn Quốc thường tổ chức lễ lớn vào rằm tháng Giêng và ngày lễ Phật Đản. Ngoài ra, nơi đây còn mở cửa đón du khách thập phương quanh năm. Khi vào chùa, du khách nên ăn mặc kín đáo, hành lễ trong trật tự, có thể mang theo lễ chay như hoa tươi, trái cây, nước sạch.

Chùa Trấn Quốc có địa hình đặc biệt, gần như "nổi" trên bề mặt Hồ Tây (Nguồn: Internet)

Kiến trúc bên trong chùa Trấn Quốc tái hiện rõ nét phong cách kiến trúc đình chùa Bắc Bộ cổ xưa (Nguồn: Internet)

3. Chùa Kim Liên

Chùa Kim Liên tọa lạc tại làng Nghi Tàm, được xem là một trong những ngôi chùa đẹp bậc nhất đất Thăng Long xưa. Chùa vốn là điện Kim Hoa nơi công chúa Lý Ngọc Hoa tu hành, sau được vua nhà Trần cho xây lại thành chùa vào thế kỷ 17. Trải qua thời gian, chùa vẫn giữ được vị trí quan trọng trong tâm thức người dân vùng Hồ Tây.

Chùa mang đậm kiến trúc thời Lê - Trịnh với tam quan uốn cong, mái ngói vảy rồng và các gian thờ được sắp xếp theo hình "nội công ngoại quốc". Chùa sử dụng vật liệu xây dựng chính là gỗ lim, đá xanh và gạch Bát Tràng truyền thống. Tổng thể tạo nên một không gian thanh tịnh, hài hòa, thích hợp để tĩnh tâm, chiêm nghiệm.

Chùa Kim Liên thường không quá đông đúc, phù hợp cho du khách muốn tìm sự yên tĩnh và trải nghiệm lễ bái trang nghiêm. Ngoài những dịp như lễ Phật Đản, rằm tháng Bảy, chùa cũng thường tổ chức các khóa tụng kinh, lễ sám hối cho người dân địa phương.

Chùa Kim Liên được xây dựng với các vật liệu mộc như gỗ lim, gạch và ngói đỏ (Nguồn: Internet)

Gian điện thờ bên trong chùa vẫn giữ được nét xưa cổ với nền lát gạch, các cột gỗ rường chèo, câu đối đỏ và hoành phi trang trí (Nguồn: Internet)

4. Phủ Tây Hồ

Phủ Tây Hồ không chỉ nổi tiếng bởi vị trí tuyệt đẹp trên bán đảo Hồ Tây, mà còn là trung tâm thờ Mẫu lớn bậc nhất miền Bắc. Phủ thờ chính Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Được dựng từ thời Lê, phủ trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn giữ được nét linh thiêng vốn có.

Phủ gồm nhiều lớp điện thờ với kiến trúc cổ kính, mái chồng diêm, hoành phi câu đối sơn son thếp vàng lộng lẫy. Vật liệu xây dựng chủ yếu là gỗ, đá và ngói vảy truyền thống. Phía trước phủ là hồ nước mênh mông, tạo nên không gian vừa trong lành vừa khoáng đạt.

Lễ hội phủ Tây Hồ lớn nhất diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch – ngày tiệc Thánh Mẫu, thu hút hàng vạn người đến dâng hương, xin lộc. Ngoài ra, mồng 1, rằm hàng tháng cũng là thời điểm đông người đến cầu duyên, cầu tài. Người đến lễ nên chuẩn bị lễ chay, sắp đặt gọn gàng, ăn mặc kín đáo và giữ trật tự nơi thờ tự.

Phủ Tây Hồ là biểu tượng kiến trúc cổ bên bờ Hồ Tây, thu hút nhiều người đến chiêm bái hằng năm (Nguồn: Internet)

Phủ Tây Hồ thường xuyên diễn ra các buổi lễ hầu đồng - một trong những hoạt động tín ngưỡng của đạo Mẫu Việt Nam (Nguồn: Internet)

5. Đền Kim Ngưu

Nằm cạnh Phủ Tây Hồ, Đền Kim Ngưu là điểm đến thuận tiện để du khách kết hợp tham quan trong cùng một hành trình. Đây cũng là nơi tín ngưỡng trâu vàng (biểu tượng trấn yểm yêu khí) vẫn được gìn giữ trong tâm thức người Hà Nội. Theo truyền thuyết, vào khoảng năm 1030 thời Lý, Thiền sư Nguyễn Minh Không (quốc sư triều Lý) trong quá trình đúc chuông sau khi lấy đồng đen từ nhà Tống, đã thỉnh chuông và khiến “trâu vàng” từ xứ Tống vâng theo tiếng chuông vọng về, in chân tạo thành sông Kim Ngưu và hồ Tây.

Đền thờ thần Trâu Vàng (Kim Ngưu) hiện đang sở hữu các vật phẩm cổ như cây đa, bàn thờ gốc đa, được nhà nước xếp hạng di tích nghệ thuật kiến trúc ngày 27/12/1990. Hàng năm, lễ hội tại đền diễn ra vào mồng 3/3 âm lịch (ngày sinh thần) và mồng 9/9 âm lịch (ngày hóa thần), kèm các trò kéo co truyền thống, mang đậm dấu ấn cộng đồng bản địa

Ngày nay, khung cảnh đền vẫn giữ được nét cổ kính, cây đa rợp bóng và sự trang nghiêm nơi thờ tự. Người dân thường đến cầu bình an, may mắn và cảm tạ thần linh trâu vàng với lòng thành kính.

Đền Kim Ngưu gắn liền với truyền thuyết trâu vàng trong tín ngưỡng người Việt xưa (Nguồn: Internet)

Không gian thờ cúng trang nghiêm bên trong đền Kim Ngưu, nổi bật với những cột gỗ sơn son thếp vàng (Nguồn: Internet)

6. Chùa Phổ Linh

Chùa Phổ Linh là một trong những ngôi chùa cổ kính và đặc biệt nhất quanh Hồ Tây. Theo truyền thuyết, chùa được dựng từ thời vua Lý Nhân Tông (niên hiệu Anh Vũ thứ 5 – năm 1079), đến nay đã có hơn 900 năm lịch sử. Đến năm 1618, dưới triều Lê Kính Tông, chùa được Thiền sư Minh Tạng cùng dân làng Nghi Tàm – Quảng Bá trùng tu, khẳng định vai trò trung tâm tín ngưỡng Phật giáo tại vùng đất Tây Hồ.

Kiến trúc chùa mang đậm phong cách Phật giáo truyền thống Bắc Bộ với tam bảo, nhà tổ, gác chuông, ao sen và vườn tháp. Mỗi độ tháng 7, hoa sen nở quanh hồ tạo nên cảnh sắc nhẹ nhàng và giàu thiền vị. Chùa còn lưu giữ nhiều di vật quý như bia đá cổ niên đại từ thế kỷ XVII, chuông đúc thời Tây Sơn và các tượng Phật được bài trí trang nghiêm.

Đặc biệt, Chùa Phổ Linh có riêng một khu động thờ thai nhi, là nơi dành để tưởng niệm và cầu siêu cho những hài nhi sản nạn. Đây là điểm hiếm thấy ở các ngôi chùa tại Hà Nội, thể hiện tinh thần từ bi và lòng tri ân sâu sắc trong đạo Phật, đồng thời mang đến chốn nương tựa tinh thần cho những người mẹ từng trải qua mất mát.

Hàng năm, chùa tổ chức trai đàn cầu siêu cho các thai nhi, lễ Vu Lan, lễ Phật Đản cùng các thời khóa tụng kinh vào ngày rằm, mồng một. Người dân tìm đến chùa không chỉ để chiêm bái mà còn để lắng lòng, gửi gắm tâm nguyện an lành, giải trừ nghiệp chướng.

Chùa Phổ Linh cũng là một ngôi cổ tự hiếm hoi còn lại giữa lòng Thủ đô (Nguồn: Internet)

Chùa Phổ Linh cũng là nơi duy nhất có động thai nhi - nơi cầu siêu cho các bào thai (Nguồn: Internet)

7. Chùa Hoằng Ân

Chùa Hoằng Ân là một trong số ít ngôi chùa cổ nghìn năm tuổi còn giữ được kiến trúc truyền thống ở Hà Nội. Theo truyền thuyết, chùa được Thiền sư Ngộ Ấn (1019–1088) khởi dựng từ thời Lý Nhân Tông. Ban đầu chùa có tên là Báo Ân tự, đến năm 1842 dưới triều vua Thiệu Trị mới được đổi tên thành Hoằng Ân. Trải qua nhiều lần trùng tu qua các triều đại Lê, Nguyễn, ngôi chùa vẫn giữ được vai trò là trung tâm tín ngưỡng lâu đời của người dân vùng Tây Hồ.

Chùa xây theo lối “nội công ngoại quốc” với tiền đường 5 gian, hậu cung 4 gian, hai dãy hành lang bên nối với nhà tổ và khu trai phòng. Vật liệu xây dựng là gạch vồ cổ, gỗ lim và đá xanh, mái lợp ngói ta. Bộ vì kèo làm kiểu “chồng rường - con nhị”, cửa bức bàn, nền lát gạch Bát Tràng. Bên trong thờ tự trang nghiêm với Tam Thế Phật, Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn, A Di Đà, Hoa Nghiêm Tam Thánh, v.v. Cảnh quan chùa tươi mát với vườn hoa bốn mùa, cây bồ đề sum suê, tạo nên không gian thanh tịnh giữa lòng phố thị.

Không chỉ là nơi tu hành và chiêm bái, chùa Hoằng Ân còn là cơ sở cách mạng thời kháng chiến, từng nuôi giấu cán bộ và là nơi đóng quân của bộ đội Thông tin. Ngày nay, chùa vẫn duy trì các khóa lễ, tụng kinh, sám hối định kỳ và được Phật tử trong vùng đến công quả, tu tập. Khi đến lễ chùa, bạn nên chuẩn bị lễ vật thanh tịnh như hương, hoa, trái cây và giữ tâm niệm an hòa, thành kính.

Chùa Hoằng Ân là một trong những cổ tự lâu đời ven Hồ Tây, Hà Nội (Nguồn: Internet)

Cảnh quan bên trong chùa được bài trí xanh mát với nhiều cây cối (Nguồn: Internet)

8. Chùa Vạn Niên

Chùa Vạn Niên, xưa gọi là Vạn Tuế, được xây dựng vào năm Thuận Thiên thứ hai (1011), ngay sau khi vua Lý Công Uẩn dời đô ra Thăng Long. Đây là một trong những cổ tự lâu đời nhất ở vùng Hồ Tây, gắn với thời kỳ đầu của nhà Lý và sự phát triển hưng thịnh của Phật giáo Đại Việt.

Chùa được xây theo lối kiến trúc truyền thống với tam quan, chánh điện, điện Mẫu, nhà tổ và gác chuông. Vật liệu chủ yếu là gỗ lim, đá xanh, ngói ta, tạo nên vẻ mộc mạc, cổ kính. Trong chùa hiện còn lưu giữ pho tượng Phật Thích Ca bằng ngọc nặng khoảng 600kg, được tạc từ ngọc phỉ thúy nguyên khối, cùng quả chuông đồng đúc vào thời Gia Long với bài minh ca ngợi cảnh sắc và uy nghiêm của chốn thiền môn.

Trải qua nhiều lần trùng tu, ngôi chùa vẫn giữ được dáng vẻ thanh tịnh và cổ kính. Vào các ngày rằm, mồng một hay những dịp lễ lớn như Phật Đản, Vu Lan, Phật tử và du khách thường tìm đến đây để lễ Phật, cầu an và tìm sự bình an trong lòng giữa không gian yên ả bên hồ.

Chùa Vạn Niên mang một vẻ đẹp sâm nghiêm, hoài cổ với lớp ngói đỏ rêu phong ghi dấu thời gian (Nguồn: Internet)

Vật liệu chính xây dựng chùa là gỗ lim có điêu khắc họa tiết sống động (Nguồn: Internet)

9. Chùa Thiên Niên

Chùa Thiên Niên (chùa Trích Sài, chùa Soài) tương truyền có từ thời Lý Nam Đế (thế kỷ VI) với tên Bát Tháp Tự, sau được xây lại dưới tên Thiên Niên Cổ Tự vào thời vua Minh Mạng (1820–1841). Ngôi chùa nổi tiếng với truyền thống nghề trồng dâu, nuôi tằm, được các bà truyền dạy cho dân làng vùng Trích Sài, do đó mới có tên gọi là chùa “Soài” (từ “cây dâu” cổ).

Chùa theo kiến trúc truyền thống Bắc Bộ với tam bảo, gác chuông, vườn tháp nằm trong khuôn viên chữ Công. Vật liệu chủ đạo gồm gạch vồ, gỗ lim, đá xanh, mái ngói ta. Trong chùa còn lưu tấm bia niên hiệu Vĩnh Thịnh năm 1709, minh chứng cho dấu tích lâu đời từ thời Lê Trung Hưng. Không gian chùa cổ kính, nhiều cây xanh, tọa lạc gần ven Hồ Tây, tạo nên một chốn thảnh thơi lý tưởng để tĩnh tâm.

Hàng năm, chùa tổ chức lễ cầu an, tụng kinh, đặc biệt là lễ tưởng niệm nghề dệt tằm - nghi thức mang đậm bản sắc văn hoá địa phương. Phật tử và du khách đến chùa nên chuẩn bị lễ vật chay như hoa tươi, trái cây, nhang đèn, giữ tâm tĩnh và trang phục lịch sự khi vãng cảnh.

Chùa Thiên Niên nổi bật với gỗ sơn son và tên tự được viết bằng chữ Triện (Nguồn: Internet)

Gian thờ cúng bên trong chùa được thiết kế theo phong cách thờ tự Bắc Bộ với hoành liễn thếp vàng (Nguồn: Internet)

10. Chùa Sải

Chùa Sải (hay còn gọi là chùa Tĩnh Lâu) tọa lạc trên phố Thụy Khuê, từng là trung tâm Phật giáo lớn của vùng Kẻ Bưởi xưa. Chùa được xây từ thời Lý, là nơi giảng pháp, tu hành của nhiều cao tăng, trong đó có Thiền sư Dương Không Lộ – người có ảnh hưởng lớn tới Thiền phái thời bấy giờ. Trải qua nhiều thế kỷ, chùa vẫn được bảo tồn cẩn trọng.

Kiến trúc chùa quy mô với nhiều công trình lớn: tam bảo, nhà tổ, tháp chuông, nhà khách. Các chất liệu gỗ lim, ngói cổ và đá xanh tạo nên vẻ bề thế nhưng vẫn giữ sự trang nghiêm, thanh nhã. Cảnh quan chùa xanh mát với nhiều cây cổ thụ, sân rộng và hồ bán nguyệt nhỏ phía trước.

Chùa Sải thường tổ chức lễ lớn vào ngày sinh và viên tịch của Thiền sư Dương Không Lộ, cùng các dịp lễ Phật Đản, Vu Lan. Ngoài ra, đây còn là nơi người dân thường đến cầu an, giải hạn và tham gia khóa tụng kinh đầu năm. Du khách có thể chuẩn bị lễ vật chay đơn giản, giữ tâm thanh tịnh khi dâng hương và nên dành chút thời gian tĩnh tại tại sân chùa để cảm nhận không khí cổ xưa còn đọng lại nơi đây.

Chùa Sải lấy tông màu xám làm chủ đạo, mang đến nét đẹp kiến trúc dung dị (Nguồn: Internet)

Không gian bên trong chùa thoáng mát với nhiều cây xanh và tượng Phật bố trí ngoài trời (Nguồn: Internet)

11. Chùa Tứ Liên

Chùa Tứ Liên (chùa Tam Bảo) là ngôi chùa cổ thuộc hệ phái Bắc tông. Theo tư liệu cổ, chùa được dựng vào thời vua Lê Thần Tông, năm Đức Long thứ ba (1631). Trải qua nhiều thế kỷ thăng trầm, ngôi chùa vẫn được người dân địa phương trân trọng gìn giữ, là nơi gắn bó với đời sống tâm linh của cộng đồng vùng ven Hồ Tây.

Chùa Chùa có bố cục truyền thống với chánh điện trang nghiêm trong không gian xanh mát ven hồ. Nơi đây còn lưu giữ bia đá niên hiệu Đức Long (1631) đặt trên lưng rùa, chạm khắc hình mặt trời, rồng chầu và cúc dây. Văn bia ghi lại việc triều đình Lê – Trịnh hỗ trợ trùng tu chùa, miễn thuế ruộng đất Tam Bảo và ghi danh hơn 500 người công đức, phản ánh sự gắn bó giữa đạo và đời qua nhiều thế hệ.

Ngày nay, chùa Tứ Liên là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia, là điểm đến thanh tịnh để Phật tử và du khách vãng cảnh, dâng hương cầu an, đặc biệt vào dịp rằm, mùng một và mùa lễ Vu Lan, Phật Đản. Khi đến chùa, bạn nên giữ tâm khiêm cung, trang phục gọn gàng và lễ chay (nếu cần) để phù hợp với không gian linh thiêng nơi cửa Phật.

Không gian bên trong chùa Tứ Liên mang vẻ cổ kính, thanh tịnh (Nguồn: Internet)

Dạo quanh những ngôi chùa ở Hồ Tây không chỉ là hành trình thưởng ngoạn cảnh sắc thanh bình, mà còn là dịp để chạm vào chiều sâu văn hoá và tâm linh của Hà Nội ngàn năm. Mỗi bước chân là một lát cắt nhỏ của lịch sử, đưa ta về gần hơn với những giá trị bền lâu nơi cửa thiền.

Nếu có dịp ghé thăm Thủ đô, hãy truy cập website chính thức của Vietnam Airlines để khám phá thêm nhiều kinh nghiệm du lịch hữu ích và tra cứu vé máy bay đến Hà Nội nhanh chóng.