Khám phá chùa Một Cột – Đóa sen nở giữa lòng Hà Nội

Giữa nhịp sống hối hả của Thủ đô Hà Nội, chùa Một Cột thanh thoát vươn mình lên như đóa sen nở rộ giữa mặt hồ, tạo nét chấm phá kiến trúc độc đáo. Trải qua gần một nghìn năm lịch sử, ngôi chùa không chỉ là điểm đến tâm linh quen thuộc mà còn là biểu tượng văn hóa gắn liền với Hà Nội. Vậy điều gì tạo nên sức hút đặc biệt của công trình này? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Tổng quan về chùa Một Cột

Chùa Một Cột tọa lạc trên phố Chùa Một Cột, phường Đội Cấn, quận Ba Đình – chỉ cách Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh khoảng 250m và cách khu phố cổ Hà Nội khoảng 3km. Nhờ vị trí trung tâm đắc địa, du khách có thể dễ dàng di chuyển đến chùa bằng nhiều phương tiện khác nhau:

• Taxi: Đây là phương thức nhanh chóng, tiện lợi, phù hợp với khách du lịch đi theo nhóm hoặc đi với gia đình. Chi phí dao động khoảng 50.000 - 100.000 VND nếu xuất phát từ khu phố cổ.
• Xe máy: Du khách có thể thuê xe máy với giá khoảng 100.000 - 150.000 VND/ngày và gửi xe ở các khu vực gần chùa như điểm gửi xe của Bảo tàng Hồ Chí Minh (Số 19A, 19B phố Ngọc Hà, quận Ba Đình hoặc điểm gửi xe công cộng Ngọc Hà (đoạn đầu dốc Ngọc Hà, cạnh công viên Bách Thảo).
• Xe bus: Là phương án tiết kiệm, chỉ khoảng 7.000 VND/lượt. Du khách có thể chọn các tuyến xe bus 09, 18, dừng tại trạm gần Lăng Bác, sau đó đi bộ khoảng 300 - 600 mét là đến chùa.

Với vị trí đắc địa ngay trung tâm thủ đô, Chùa Một Cột là điểm đến tâm linh lý tưởng cho mọi du khách khi ghé thăm Hà Nội (Nguồn: Internet)

2. Huyền thoại về nguồn gốc của chùa Một Cột

Chùa Một Cột được xây dựng vào năm 1049 dưới triều vua Lý Thái Tông – vị vua nổi tiếng sùng đạo Phật. Theo truyền thuyết, nhà vua từng ngày đêm cầu khẩn để có con nối dõi. Một đêm nọ, ông mơ thấy Phật Bà Quan Âm ngự trên một đài sen rực rỡ, đưa tay mời ông bước lên. Sau khi tỉnh giấc, vua đã kể lại giấc mơ cho triều thần và được khuyên nên dựng một ngôi chùa.

Người trực tiếp chỉ đạo việc xây dựng là thiền sư Thiền Tuệ, người am hiểu Phật pháp và kiến trúc. Chùa được xây trên một cột trụ duy nhất, mô phỏng tòa sen trong giấc mộng, như một lời cảm tạ thiêng liêng gửi đến Phật Bà Quan Âm.

Ban đầu, chùa được xây dựng đơn sơ với một cột đá giữa ao sen, nâng đỡ tháp ngọc nhỏ thờ tượng Bồ Tát Quan Âm (Nguồn: Internet)

Ngôi chùa ban đầu được dựng trên một cột đá lớn, tượng trưng cho tòa sen mà Phật Bà ngự trên đó. Kiến trúc gồm:

• Một gian nhỏ bằng gỗ đặt trên cột đá tròn duy nhất, cao khoảng 4m.
• Mái cong, lợp ngói, chạm khắc tinh tế hình rồng, phượng.
• Bao quanh chùa là hồ sen vuông (gọi là Liên Trì – ao sen), thể hiện sự thanh tịnh và tinh thần Phật giáo.

Hình ảnh chùa Một Cột được in trên bưu thiếp của nhiếp ảnh gia người Pháp Dieulefils, ghi lại vẻ đẹp cổ kính của ngôi chùa từ đầu thế kỷ XX (Nguồn: Internet) 

Suốt hàng thế kỷ, chùa Một Cột đã trở thành nơi linh thiêng để người dân và du khách thập phương đến cầu bình an, may mắn, sức khỏe và phúc lộc. Trải qua nhiều biến động lịch sử, ngôi chùa đã nhiều lần bị hư hại do chiến tranh và dưới tác động của thời gian.

Đặc biệt, vào năm 1954, chùa bị phá hủy trong thời kỳ Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất nhưng sau đó đã được khôi phục và giữ nguyên dáng vẻ như ngày nay. Năm 1962, chùa được xếp hạng là Di tích lịch sử – kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia. Đến năm 2006, Chùa Một Cột tiếp tục được Tổ chức Kỷ lục châu Á công nhận là “Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á”, góp phần tôn vinh di sản kiến trúc mang đậm bản sắc dân tộc.

Chùa Một Cột năm 2008 vẫn giữ được nét trang nghiêm và độc đáo (Nguồn: Internet)

3. Nghệ thuật kiến trúc chùa Một Cột

Từ chất liệu - hoa văn đến bố cục tổng thể – mỗi chi tiết trong thiết kế của chùa Một Cột đều mang đậm tinh thần Phật giáo, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tâm linh và nghệ thuật:

3.1. Cổng Tam Quan

Cổng Tam Quan tại chùa Một Cột mang đậm phong cách kiến trúc truyền thống của các ngôi chùa và nhà thờ làng ở Việt Nam. Cổng có hai tầng và ba lối đi, tượng trưng cho ngưỡng cửa tâm linh phân cách khuôn viên linh thiêng của chùa với thế giới bên ngoài. Cổng giữa thường rộng hơn và cao hơn hai cổng bên, dành cho các bậc cao tăng hoặc các nghi lễ đặc biệt.

Trong triết lý Phật giáo, cổng Tam Quan đại diện cho ba góc nhìn về nhận thức: Hữu Quan (quan điểm tương đối), Không Quan (quan điểm tuyệt đối) và Trung Quan (quan điểm trung dung). Cổng được xây dựng theo kiểu mái chồng diêm, lợp ngói mũi hài cổ màu nâu đỏ, chạm khắc các hoa văn rồng, phượng, mây trời, hoa sen – những biểu tượng quen thuộc trong văn hóa Phật giáo và nghệ thuật thời Lý. Khi bước qua cổng này, du khách sẽ cảm nhận được sự tĩnh lặng, tách biệt hoàn toàn khỏi những bộn bề cuộc sống bên ngoài, hòa mình vào không gian linh thiêng của chùa.

Cổng Tam Quan – Biểu tượng của sự tĩnh lặng tại chùa Một Cột (Nguồn: Internet)

3.2. Liên Hoa Đài

Tại trung tâm chùa Một Cột, Liên Hoa Đài là một tuyệt tác kiến trúc, thể hiện hình ảnh đóa sen nở rộ từ mặt nước. Đài sen được xây dựng trên một cột đá cao khoảng 4m (chưa tính phần chìm dưới mặt nước), với đường kính 1,2m. Cột đá này được ghép từ hai khối đá chồng lên nhau, kết hợp để tạo thành một cấu trúc vững chắc.

Sảnh chính của chùa là một ngôi miếu gỗ hình vuông với hệ thống cột kèo bằng gỗ lim – loại gỗ quý, chịu lực tốt, mỗi cạnh dài 3m, cùng mái vòm uốn cong mềm mại. Thiết kế này phần nào phản ánh phong cách truyền thống của triều đại nhà Lý. Sự hòa hợp giữa ngôi miếu trên cao và hình ảnh phản chiếu dưới mặt hồ làm tăng thêm tính linh thiêng cho chùa Một Cột.

Thiết kế lấy cảm hứng từ hoa sen không chỉ phản ánh sự thuần khiết và giác ngộ mà còn ẩn chứa câu chuyện về giấc mơ của vua Lý Thái Tông (Nguồn: Internet)

Chùa Một Cột không chỉ là một công trình kiến trúc tôn giáo mà còn là biểu tượng của lịch sử - văn hóa Việt Nam (Nguồn: Internet)

3.3. Cầu thang dẫn lên chính điện

Để đến được chính điện của chùa Một Cột, du khách phải vượt qua 13 bậc thang đá hẹp, mỗi bậc rộng khoảng 1 mét. Cầu thang được làm từ đá xanh nguyên khối, bề mặt hơi mài nhẵn nhưng vẫn giữ vân đá tự nhiên.

Những bậc thang này được xây dựng từ thời Lý, vẫn giữ nguyên vẹn qua hàng thế kỷ, là minh chứng cho sự trường tồn của ngôi chùa. Dọc hai bên lối đi là những bức tường gạch được khắc bia đá ghi lại lịch sử hình thành và ý nghĩa của chùa.

13 bậc thang dẫn lên Liên Hoa Đài được xây dựng từ thời Lý, vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính và vững chãi qua bao thế kỷ (Nguồn: Internet)

3.4. Bàn thờ Phật Bà Quan Âm

Trung tâm của chùa Một Cột là nơi đặt bàn thờ tượng Phật Bà Quan Âm (Bodhisattva Avalokitesvara) trên một tòa sen bằng gỗ được chạm khắc tinh xảo. Xung quanh bàn thờ là những lọ hoa, lư hương và các lễ vật giản dị nhưng trang nhã. Các tín đồ và du khách đến chùa Một Cột thường dâng hoa, nhang và trái cây, cầu sức khỏe, tài lộc và bình an cho bản thân và gia đình.

Bàn thờ tượng Phật Bà Quan Âm bên trong chùa Một Cột (Nguồn: Internet)

3.5. Cây Bồ Đề

Bên cạnh chùa Một Cột là cây bồ đề mà Tổng thống Ấn Độ Rajendra Prasad tặng cho Chủ tịch Hồ Chí Minh trong chuyến thăm Ấn Độ vào tháng 2 năm 1958. Cây bồ đề này được nhân giống từ cây bồ đề gốc tại Bồ Đề Đạo Tràng – nơi Đức Phật đạt đến sự giác ngộ, tạo nên mối liên kết tâm linh sâu sắc giữa Việt Nam và nơi khai sinh ra đạo Phật.

Bên cạnh đó, đây cũng là món quà thiêng liêng, biểu tượng cho mối quan hệ bền chặt giữa 2 quốc gia Việt Nam và Ấn Độ. Dưới tán cây là bia đá ghi lại nguồn gốc và ý nghĩa của cây bồ đề, giúp du khách hiểu thêm về giá trị tâm linh và lịch sử gắn liền với cây.

Cây bồ đề này được trồng vào năm 1958, củng cố thêm mối quan hệ lịch sử và văn hóa sâu sắc giữa Việt Nam và Ấn Độ (Nguồn: Internet)

Cây bồ đề là minh chứng cho tình hữu nghị lâu đời giữa Việt Nam và Ấn Độ (Nguồn: Internet)

4. Những trải nghiệm không thể bỏ qua khi ghé thăm chùa Một Cột

Khi đến thăm Chùa Một Cột, bạn sẽ có cơ hội tham gia và trải nghiệm những hoạt động đặc biệt sau đây:

• Tham gia các nghi lễ truyền thống: Nếu đến thăm vào các ngày lễ Phật giáo như ngày 8 tháng 4 âm lịch (Lễ Phật đản), Rằm Tháng Giêng (Tết Nguyên Tiêu), bạn sẽ có cơ hội chứng kiến hoặc tham gia vào các nghi thức và buổi tụng kinh mang đậm nét văn hóa Phật giáo.
• Thắp hương và khấn nguyện: Du khách có thể thắp hương và cầu sức khỏe, bình an và hạnh phúc tại chùa Một Cột.
• Tìm hiểu về lịch sử và ý nghĩa tâm linh: Gặp gỡ các vị sư thầy trong chùa hoặc theo chân hướng dẫn viên tìm hiểu những câu chuyện thú vị liên quan đến nguồn gốc và ý nghĩa sâu xa của chùa.
• Thư giãn bên hồ sen: Hãy tìm một góc yên tĩnh bên hồ sen xung quanh chùa, ngồi lại và tận hưởng không gian thanh tịnh nơi đây.
• Dạo chơi trong khuôn viên chùa: Đi bộ trong khuôn viên xanh mát của chùa, tận hưởng bầu không khí yên tĩnh sẽ giúp bạn cảm thấy sảng khoái hơn.
• Mua quà lưu niệm: Bạn có thể mua những món đồ mang đậm giá trị tinh thần và dấu ấn Phật giáo như tượng Phật, vòng chuỗi hạt hoặc các món đồ trang trí hình hoa sen để làm quà tặng cho bạn bè hoặc người thân yêu.

Nhiều du khách đến chùa Một Cột để thắp hương, thể hiện lòng thành kính và cầu nguyện (Nguồn: Internet)

5. Lưu ý khi ghé thăm chùa Một Cột

Để tận hưởng trọn vẹn chuyến tham quan chùa Một Cột, hãy “bỏ túi” những mẹo hữu ích sau:

• Trang phục lịch sự: Du khách nên trang phục dài tay, kín đáo và lịch sự, phù hợp với không gian tôn nghiêm của chùa.
• Tôn trọng tín ngưỡng: Cởi bỏ mũ khi vào chính điện, giữ im lặng và tránh sờ vào các bức tượng hay lễ vật thờ cúng.
• Tránh sử dụng đèn flash trong chùa: Để tránh làm phiền đến những người xung quanh, du khách không nên dùng đèn flash khi chụp ảnh trong chùa.
• Tham quan các điểm du lịch gần đó: Chùa Một Cột nằm gần một số địa danh nổi tiếng như Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (250m), Cột cờ Hà Nội (800m), Hoàng Thành Thăng Long (1km) và Nhà tù Hỏa Lò (2.4km). Du khách có thể thuận tiện sắp xếp hành trình để khám phá thêm những dấu ấn văn hóa – lịch sử đặc sắc của Thủ đô.

Chùa Một Cột là công trình kiến trúc độc đáo và cũng là di sản văn hóa tâm linh sâu sắc của người Việt. Dù bạn đến để tìm hiểu về lịch sử, khám phá kiến trúc hay hòa mình vào không gian yên bình, thanh tịnh của chùa, nơi đây hứa hẹn sẽ mang lại cho bạn những trải nghiệm đáng nhớ.

Để chuyến đi của bạn thêm phần trọn vẹn, hãy chọn Vietnam Airlines – hãng hàng không 4 sao với dịch vụ đẳng cấp quốc tế, mang đến trải nghiệm bay thoải mái và tiện nghi. Với mạng lưới bay rộng khắp và dịch vụ chăm sóc hành khách chu đáo, Vietnam Airlines chắc chắn sẽ giúp bạn có một chuyến đi tuyệt vời và đáng nhớ. Đặt vé ngay hôm nay để bắt đầu hành trình khám phá vẻ đẹp của chùa Một Cột và những điểm đến hấp dẫn khác!